Αλλάζουμε το κλίμα στα FM: «γεωργία και βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου»
Συζητάμε με τον Καθηγητή «Γεωγραφίας της Υπαίθρου», Θανάση Κίζο, για τις προκλήσεις της αλληλεπίδρασης γεωργίας - περιβάλλοντος και για τον ρόλο του σύγχρονου γεωργού στην διατήρηση της υπαίθρου
Δημοσίευση 17/2/2025

Ρόλος των αγροτών - κατοίκων της υπαίθρου είναι πια και αυτός της διαχείρισης της γης με αποστολή τη διατήρηση της φύσης. Πέρα από την αξία της τροφής συνεισφέρουν και σε άλλες υπηρεσίες, η αξία των οποίων πρέπει να τους αποδοθεί.
Βιώνουμε, ως ανθρωπότητα, μια περίοδο θεαματικών μεταβολών σε παγκόσμιο επίπεδο, που προφανώς έχουν και τοπική διάσταση. Η επισιτιστική ασφάλεια, δηλαδή η επάρκεια σε ποσότητα και η ασφαλής ποιοτικά τροφή, για όλες και όλους, αποτελεί μια από τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.
Η απότομη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, με την ταυτόχρονη ανάγκη βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου (αύξηση της κατανάλωσης) για το σύνολο αυτού του πληθυσμού, οδηγούν στη μεγέθυνση του αγροτικού τομέα και στην αύξηση των εκτάσεων γης που αυτός απαιτεί.
Η επέκταση των αγροτικών εκτάσεων γίνεται σε βάρος φυσικών οικοσυστημάτων (δάση, φυσικά λιβάδια, λιγότερο ανθρωπογενή συστήματα) και συχνά αναστέλλει πολύτιμες για την ευημερία μας οικοσυστημικές υπηρεσίες (π.χ. τη ρύθμιση του διαθέσιμου καθαρού νερού και τη ρύθμιση των χαρακτηριστικών του κλίματος). Ταυτόχρονα, συμπιέζεται ο αναγκαίος χώρος για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Η Ανθρωπογεωγραφία του αγροτικού τομέα έχει επίσης σημειώσει θεματικές αλλαγές τα τελευταία 60-70 χρόνια. Το πού και το από ποιους παράγεται η τροφή μας, δεν ταυτίζονται με αυτά που στερεοτυπικά, ίσως νομίζουμε. Υπάρχουν περιβαλλοντικές συνέπειες των αλλαγών αυτών;
Στο παρελθόν, η παρουσία του ανθρώπου στην ύπαιθρο ήταν συνυφασμένη με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Ήταν σχεδόν αποκλειστική αποστολή και δραστηριότητα του πληθυσμού της υπαίθρου. Το οικογενειακό εισόδημα βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στις δραστηριότητες αυτές. Σταδιακά, η αγροτική παραγωγή χάνει την πρωτοκαθεδρία της ως κυρίαρχη οικονομική δραστηριότητα στην ύπαιθρο και οι κάτοικοι της υπαίθρου συμμετέχουν και σε άλλου τύπου δραστηριότητες, κυρίως σε παροχή υπηρεσιών προς τον αστικό πληθυσμό. Η επιλογή διαβίωσης σε αγροτικές περιοχές προκύπτει λιγότερο από την αντικειμενική ανάγκη της άμεσης εγγύτητας με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Τελικά θέλουμε να διατηρηθεί η κατοίκηση της υπαίθρου; Και αν, ναι, πώς θα διασφαλιστούν όροι βιώσιμης ανάπτυξης; Πρόκειται για πολύπλοκο και όχι εύκολο να απαντηθεί ερώτημα που απαιτεί την επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης των αστικών πληθυσμών με την ύπαιθρο και τις προσδοκίες από αυτή, τόσο σε επίπεδο παροχής τροφής όσο και άλλων υπηρεσιών.