Το τέλος της πρώτης εβδομάδας του Νοεμβρίου σηματοδότησε την κάθετη πτώση των τιμών του ελαιολάδου. Πρόκειται για μια διαδικασία που ξεκίνησε στα μέσα της τρέχουσας εβδομάδας και είναι άγνωστο πότε θα σταματήσει. Με πρόσχημα την αυξημένη προσφορά έξτρα παρθένου ελαιολάδου οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς του ελαιολάδου που ουσιαστικά λειτουργούν ως ολιγοπώλιο έβαλε σε πλήρη ανάπτυξη των σχεδιασμό για μείωση των τιμών χονδρικής (και των τιμών παραγωγού). Πρόκειται για ένα σχεδιασμό που εκπονήθηκε και διαμορφώθηκε στα τέλη του περασμένου χειμώνα και υλοποιείται σταδιακά. Παρότι είναι ολοφάνερο πως από την αγορά λείπουν σημαντικές ποσότητες ελαιολάδου και η έλλειψη αυτή θα συνεχιστεί και την επόμενη ελαιοκομική περίοδο.

Οι αστείες αναλύσεις που αναφέρουν ότι οι βροχές στην Ισπανία θα αυξήσουν την παραγωγή ελαιολάδου τόσο για την τρέχουσα χρονιά όσο και για την επόμενη δείχνει αναλυτές που είτε δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα ελαιόδεντρα από τα πλατάνια είτε επιδιώκουν να δημιουργήσουν κλίμα πτώσης των τιμών. Ωστόσο, κανένας αναλυτής δεν μπορεί να ρίξει ή να ανεβάσει τις τιμές του ελαιολάδου. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την μικρή αγορά (μόλις 3 εκατ. τόνοι παγκοσμίως) παίζουν οι προθέσεις και οι σχεδιασμοί των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων που την ελέγχουν.

Οι παραπάνω εξελίξεις στην αγορά του ελαιολάδου αποτυπώθηκαν στις τιμές που έδωσε στη δημοσιότητα η ιστοσελίδα Teatro Naturale, σήμερα Σάββατο 9 Νοεμβρίου. 8,3 ευρώ ανά κιλό το ιταλικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στην αγορά της Andria με πτώση 9,29% σε δύο μόλις εβδομάδες. Ελλάδα 5,80 ευρώ το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με πτώση 16,55%, το ελαιόλαδο της ποικιλίας Πικουάλ από την Ανδαλουσία στα 5,50 ευρώ ανά κιλό με πτώση 20,29%, το Τυνησιακό έξτρα παρθένο στα 5,50 ευρώ ανά κιλό με πτώση 20,29% και το Ιταλικό βιολογικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στα 8,80 ευρώ με πτώση 6,38%.

Μια μέρα νωρίτερα, την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου, η Ισπανική ιστοσελίδα Olimerca (Ελαιοαγορά) σε κεντρικό της άρθρο έδωσε τον τίτλο «Caída incontrolada de los precios del aceite de oliva en origen», που η απόδοση του στα Ελληνικά είναι «Πτώση χωρίς έλεγχο των τιμών του ελαιολάδου». Στο ίδιο άρθρο διαβάζουμε πως κατά την διάρκεια της εβδομάδας καταγράφηκαν προσφορές έξτρα παρθένου ελαιολάδου στα 5,40 ευρώ ανά κιλό και παρθένου ελαιολάδου στα 5,00 ευρώ ανά κιλό. Στην προσπάθεια του ο αρθρογράφος να αιτιολογήσει μεγάλη πτώση των τιμών επικαλείται την μεγάλη αύξηση της προσφοράς που δεν αντιστοιχίζεται σε εξίσου μεγάλη αύξηση της ζήτησης.

Οι εξελίξεις στην Ελληνική αγορά

Την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου η Ελευθερία της Μεσσηνίας έγραφε πως η τιμή παραγωγού για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στο νομό διαμορφώθηκε στα 6,10 ευρώ ανά κιλό την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου. Ωστόσο έμποροι ελαιολάδου που επικοινώνησαν μαζί μας υπογράμμισαν πως την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου έγιναν αγοραπωλησίες ελαιολάδου στα 5,50 ευρώ ανά κιλό (τιμή χονδρική) στην γειτονική Λακωνία και εκτιμούσαν πως η τάση είναι τις επόμενες ημέρες οι τιμές να πέσουν ακόμη πιο χαμηλά. Οι έμποροι του ελαιολάδου είναι αναμενόμενο να θέλουν τις τιμές χονδρικής όσο γίνεται πιο χαμηλά διότι έτσι αυξάνονται τα δικά τους περιθώρια κέρδους. Έτσι στις εκτιμήσεις τους πολλές φορές αυτό που αποτυπώνεται είναι οι προσδοκίες τους κι όχι αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Στο Ηράκλειο της Κρήτης, σύμφωνα με το Δημοπρατήριο ελαιολάδου, της ΕΑΣ Ηρακλείου, στις 9 Νοεμβρίου, οι τιμές παραγωγού κυμαίνονται από τα 9,00 ευρώ ανά κιλό (μόνο ένα ελαιοτριβείο) ως τα 5,80 ευρώ ανά κιλό. Πολλά είναι τα ελαιοτριβεία που δεν δίνουν τιμές παραγωγού προφανώς περιμένονταν να διαμορφωθούν οι τάσεις στην αγορά.

Παρά την μεγάλη πτώση των χονδρικών τιμών του ελαιολάδου (δηλαδή τις πωλήσεις που γίνονται από ελαιοτριβεία και αποθήκες ελαιολάδου), από τον Μάρτιο του 2024 ως σήμερα, οι τιμές λιανικής (αυτές που πληρώνει ο καταναλωτής) ελάχιστα έχουν υποχωρήσει. Με διάφορα προσχήματα, αυξημένα λειτουργικά κόστη και κόστη συσκευασίας οι τυποποιητικές επιχειρήσεις και τα σούπερ μάρκετ αυξάνουν συνεχώς τα περιθώρια κέρδους τους. Στην εξέλιξη αυτή βοηθάει και η συνεχιζόμενη ανοχή της κυβέρνησης στην αισχροκέρδεια.

Αλλαγή κλίματος και στην Λέσβο

Μόλις πριν δύο ημέρες, στις 7 Νοεμβρίου, γράφαμε στο «Ν» «Από χαμηλά ξεκινούν οι τιμές του ελαιολάδου στη Λέσβο». Παρότι το ρεπορτάζ αυτό αποτύπωσε με απόλυτη ακρίβεια τις τιμές στην τοπική αγορά του νησιού όπως παραδέχθηκαν τοπικοί έμποροι του ελαιολάδου. Η κατάσταση άλλαξε κατά πολύ τα δύο τελευταία 24ώρα. Οι πάντα «υπερευαίσθητοι» ελαιομεσίτες και τυποποιητές ελαιολάδου του νησιού στις μειώσεις τιμών αναθεώρησαν τους σχεδιασμούς τους για τις τιμές παραγωγού. Έτσι οι τιμές των 6,50 ευρώ ανά κιλό που γράφαμε έχει ήδη αναθεωρηθεί προς τα κάτω. Εκτιμούμε πως κάποιοι από τους τυποποιητές θα προσφέρουν τιμές από 5,00 ως 5,50 ευρώ ανά κιλό. Κι όπως πάντα λίγο καλύτερες θα είναι οι προσφορές τιμών στην περιοχή του Πλωμαρίου και από επιχειρήσεις τυποποίησης του ελαιολάδου.

Τί αλήθεια συμβαίνει στην αγορά του ελαιολάδου

Από τον περασμένο Μάρτιο οι μεγάλοι όμιλοι που δραστηριοποιούνται στο εμπόριο και την τυποποίηση του ελαιολάδου είχαν αποφασίσει πως έπρεπε να πέσουν οι τιμές παραγωγού σε επίπεδα που βρίσκονται πριν από τρία χρόνια, δηλαδή στα 4,00 ως 4,50 ευρώ ανά κιλό. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν και διάφοροι δημοσιολόγοι και αναλυτές ανεξάρτητοι και «ανεξάρτητοι». Είναι οι ίδιοι που άφησαν τις τιμές παραγωγού να φθάσουν στα 10 ευρώ ανά κιλό (για τα έξτρα παρθένα) για να δικαιολογήσουν τις υπερβολικά μεγάλες αυξήσεις στις τιμές λιανικής που έφθασαν στην Ελλάδα μέχρι και τα 18 ευρώ ανά κιλό.

Από τον Μάρτιο μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου οι τιμές παραγωγού και χονδρικής υποχώρησαν κατά 50%. αλλά οι τιμές λιανικές ζήτημα είναι να κατέγραψαν μια κάμψη της τάξης του 10 – 15%, στην Ελληνική αγορά. Ακόμη πιο δύσκολα θα υποχωρήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα το επόμενο διάστημα.

Για να πιέσουν τις τιμές προς τα κάτω οι έμποροι, τυποποιητές και αλυσίδες σούπερ μάρκετ μείωσαν δραστικά τα αποθέματα που διατηρούν. Κι αυτή την στιγμή βρίσκονται με άδειες δεξαμενές. Ωστόσο επιλέγουν να συνεχίσουν την πολιτική των μηδενικών αποθεμάτων ώστε να ρίξουν ακόμη χαμηλότερα τις τιμές. Στην συνέχεια θα αρχίσουν να αγοράζουν τόσο για να καλύψουν την τρέχουσα ζήτηση όσο και για να δημιουργήσουν στρατηγικά αποθέματα.

Η ανάγκη δημιουργίας αποθεμάτων απορρέει από την βεβαιότητα πως η ελαιοπαραγωγική χρονιά 2025 – 2026 θα δώσει μειωμένες ποσότητες ελαιολάδου στις περιοχές που αντιμετώπισαν μεγάλο πρόβλημα ξηρασίας την τρέχουσα χρονιά. Δηλαδή στην μισή λεκάνη της Μεσογείου.

Η κατάρρευση των τιμών σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος παραγωγής θα οδηγήσει σε μείωση την παραγωγή ελαιολάδου κάτω από τα επίπεδα που ήθελαν οι εκτιμήσεις των προηγούμενων μηνών. Για την Ελλάδα θα είναι θετική εξέλιξη αν σημειωθεί παραγωγή ελαιολάδου κοντά στους 180.000 τόνους. Όταν πριν μερικούς μήνες οι συνήθως υπεραισιόδοξοι αναλυτές μιλούσαν για παραγωγή στους 280.000 τόνους.

Όσο οι τιμές λιανικής του ελαιολάδου θα κινούνται στο επίπεδο 14 – 18 ευρώ το λίτρο για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο δεν αναμένεται να ανακάμψει η αγορά του τυποποιημένου ελαιολάδου. Η μεγάλη μάζα των καταναλωτών θα στρέφεται συνεχώς προς το χύμα ελαιόλαδο που πολλές φορές αποδεικνύεται πιο ποιοτικό και σίγουρα πολύ πιο οικονομική λύση.

Θα ανακάμψουν οι τιμές παραγωγού ή όχι; Είναι ένα εύλογο ερώτημα που για να απαντηθεί απαιτεί να γνωρίζει κανείς ποιοί είναι οι σχεδιασμοί που κάνουν οι μεγάλοι μονοπωλιακοί παίκτες της αγοράς. Το πιθανότερο είναι ότι κάποια στιγμή θα έρθει η ανάκαμψη των τιμών, όμως τότε ο μεγάλος όγκος ελαιολάδου θα έχει ήδη πουληθεί στους εμπόρους. Άλλωστε αυτό έγινε και το σεζόν 2024 – 2025.