× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Η άνθιση του ντοκιμαντέρ στη Ελλάδα

Γράφει η ΜΑΡΙΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗ, Διδακτόρισσα του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Δημοσίευση 17/10/2023

Η άνθιση του ντοκιμαντέρ στη Ελλάδα

Αυτές της μέρες στην πόλη μας φιλοξενείτε το 11ο AegeanDocs, Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Ντοκιμαντέρ. Μια διοργάνωση θεσμός που δίνει βήμα σε δεκάδες δημιουργούς ταινιών τεκμηρίωσης να προβάλουν το έργο τους. Επιπλέον, το είδος του ντοκιμαντέρ απολαμβάνει ιδιαίτερη δημοφιλία στη χώρα μας, και με την πάροδο του χρόνου κερδίζει ολοένα μεγαλύτερο και πιο αφοσιωμένο κοινό. Πώς όμως κατέληξε το ντοκιμαντέρ να γίνει τόσο δημοφιλές στην Ελλάδα;

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ντοκιμαντέρ, μια ταινία ή μια οπτική και ακουστική παραγωγή που απεικονίζει την πραγματικότητα, αφηγείται μια ιστορία ή αναλύει ένα θέμα με τη χρήση πραγματικών γεγονότων, ανθρώπων, τόπων και καταστάσεων. Συνήθως, το ντοκιμαντέρ αποσκοπεί στην ενημέρωση, την εκπαίδευση ή την ανάδειξη κοινωνικών, πολιτισμικών, ιστορικών ή περιβαλλοντικών θεμάτων. Οι ταινίες τεκμηρίωσης ποικίλουν σε στιλ και προσέγγιση. Κάποιες είναι περισσότερο αντικειμενικές και γραμμικές στην αφήγηση τους, ενώ άλλες μπορεί να είναι πιο δημιουργικές και προσωπικές. Οι δημιουργοί τους χρησιμοποιούν συνήθως διάφορα μέσα, όπως βίντεο, φωτογραφίες, αρχεία ήχου και συνεντεύξεις, προκειμένου να διηγηθούν την ιστορία ή να αναδείξουν το θέμα που εξετάζουν.

Η λέξη ντοκιμαντέρ χρησιμοποιήθηκε από τoν John Grierson, Σκωτσέζος σκηνοθέτης και παραγωγός, για την ταινία του Robert Flaherty, Moana, το 1926 η οποία έχει ανθρωπολογικό περιεχόμενο και εθνογραφικό χαρακτήρα. Ετυμολογικά προέρχεται από το ιταλικό documento, που σημαίνει έγγραφο και από το λατινικό docere, που στα ελληνικά μεταφράζεται «διδάσκειν». Με αφορμή λοιπόν την ταινία αυτή ο Grierson προσδιόρισε το ντοκιμαντέρ, ως ένα «καλλιτεχνικό τρόπο αναπαράστασης της πραγματικότητας». Ο Robert Flaherty, ο δημιουργίος της ταινίας Ο Νανούκ του Βορρά (1922) σήμερα θεωρείται ο θεμελιωτής του ντοκιμαντέρ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τα ντοκιμαντέρ διανύουν περίοδο ιδιαίτερα εντυπωσιακής ανάπτυξης στην χώρα μας τα τελευταία, περίπου, δεκαπέντε χρόνια. Αυτή η άνθηση συνδέεται αφενός με την ταχεία τεχνολογική πρόοδο που παρατηρείται. Αφετέρου, οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν διευκολύνει τη δημιουργία, επεξεργασία και διανομή των ντοκιμαντέρ, επιτρέποντας σε περισσότερους ανθρώπους να εκφραστούν μέσα από τον κινηματογράφο. Οι σύγχρονες κινητές συσκευές, όπως smartphones και action cameras, επιτρέπουν στους δημιουργούς να καταγράφουν πλάνα υψηλής ανάλυσης και ποιότητας χωρίς την ανάγκη για δαπανηρό εξοπλισμό. Οι προηγμένοι υπολογιστές και λογισμικά επεξεργασίας βίντεο έχουν διευκολύνει την επεξεργασία, το μοντάζ και τη βελτίωση της ποιότητας τόσο των ντοκιμαντέρ όσο και την εμπειρία θέασης τους.

Αυτό επιτρέπει στους δημιουργούς να προσθέσουν εφέ, να βελτιώσουν τον ήχο και να δημιουργήσουν επαγγελματικές παραγωγές με ελάχιστο κόστος. Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν καταστήσει την πρόσβαση σε πληροφορίες, αρχεία και ιστορικά γεγονότα ευκολότερη. Αυτό επιτρέπει στους δημιουργούς να έχουν πρόσβαση σε πλούσιο πρωτογενές και αρχειακό υλικό για την δημιουργία των ντοκιμαντέρ τους. Η ψηφιοποίηση και η διαδικτυακή πρόσβαση σε πλατφόρμες όπως το YouTube, το Vimeo και το Netflix διευκολύνει τους δημιουργούς να διανέμουν τα έργα τους παγκοσμίως χωρίς την ανάγκη για μεγάλες παραγωγικές εταιρείες.

Στις μέρες μας η δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ μπορεί να γίνει δυνητικά από οποιονδήποτε, αρκεί να αφιερώσει τον απαιτούμενο χρόνο για επιμόρφωση και ενέργεια για την παραγωγή του έργου. Υπάρχουν πολλές δωρεάν σχολές, σεμινάρια και εργαστήρια που προσφέρουν εκπαίδευση στη δημιουργία ντοκιμαντέρ, πολλά εκ των οποίων διαδικτυακά, ή διοργανώνονται σε συνεργασία με φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, πολιτιστικούς φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Αυτά τα προγράμματα παρέχουν ευκαιρίες για όσους ενδιαφέρονται να εξοικειωθούν με την τέχνη της δημιουργίας ντοκιμαντέρ και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Φυσικά η σωστή έρευνα και προετοιμασία, η καλή ιστορία και η ενδιαφέρουσα αφήγηση είναι τα κλειδιά για μια επιτυχημένη ταινία τεκμηρίωσης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ένας συμπληρωματικός λόγος που συνέβαλε στην άνθηση των ντοκιμαντέρ είναι το ενδιαφέρον πολλών νέων σκηνοθετών να αναδείξουν πραγματικά γεγονότα με εργαλείο τους την κινηματογραφική κάμερα. Έχει υπάρξει μια αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και ενδιαφέρον για διάφορα θέματα, όπως η φύση, η ιστορία, ο πολιτισμός, κτλ. Οι νέοι δημιουργοί εμπνέονται από αυτά και αναζητούν πρωτότυπες προσεγγίσεις για να απεικονίσουν την πραγματικότητα με έναν πιο εκλεπτυσμένο και καλλιτεχνικό τρόπο. Ετησίως διοργανώνονται πολλά φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα. Ενδεικτικά κάποια από αυτά είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και φυσικά το AegeanDocs, Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Ντοκιμαντέρ που πραγματοποιείται εδώ και 11 χρόνια στην πόλη της Μυτιλήνης.

Τα φεστιβάλ αυτά δίνουν τη δυνατότητα σε δημιουργούς ντοκιμαντέρ να παρουσιάσουν τα έργα τους, να συνομιλήσουν με το κοινό, να ανταλλάξουν ιδέες και να λάβουν αναγνώριση για την προσπάθειά τους. Τα ντοκιμαντέρ προσφέρουν μια ευκαιρία για ενημέρωση και παιδεία, ενισχύουν τον πολιτισμικό, τον κοινωνικό διάλογο και ευαισθητοποιούν για ποικίλα θέματα. Προβάλλουν πραγματικές ιστορίες και θέματα που συχνά δεν αναφέρονται επαρκώς στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή στην εκπαίδευση. Επίσης, συχνότατα, έχουν υψηλή καλλιτεχνική αξία και αισθητική. Οι σκηνοθέτες επιλέγουν δημιουργικές προσεγγίσεις για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να εκφράσουν την ανθρώπινη εμπειρία μέσω του κινηματογράφου.

Τα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ προσφέρουν μια πολιτισμική εμπειρία όπου οι θεατές μπορούν να ανακαλύψουν διάφορες κουλτούρες, τρόπους ζωής και απόψεις από όλο τον κόσμο. Αυτή η εκπαιδευτική και διασκεδαστική εμπειρία εμπλουτίζει τον μαθησιακό και κοινωνικό ορίζοντα των ατόμων. Είναι μια ευκαιρία για τους ανθρώπους να συναντηθούν, να συζητήσουν και να δημιουργήσουν δίκτυα με όσους ενδιαφέρονται για αυτό το είδος της κινηματογραφικής τέχνης.

Γίνεται λοιπόν, φανερό ότι οι ταινίες ντοκιμαντέρ και οι δημιουργοί τους με την βοήθεια και την υποστήριξη των φεστιβάλ επιδιώκουν να κατακτήσουν ολοένα και μεγαλύτερο κοινό. Η συνδυασμένη επίδραση της τεχνολογικής προόδου και της αυξημένης ευαισθητοποίησης έχει καταστήσει τη δημιουργία ντοκιμαντέρ προσιτή και ελκυστική για περισσότερους ανθρώπους. Έτσι, έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν οπτικοακουστικές «πραγματικότητες» και να μοιραστούν τις ιστορίες τους με τους λάτρεις τους είδους οδηγώντας στην άνθηση του και στη χώρα μας.

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΒΙΒΛΙΟ

Το GEOΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ταξίδεψε στη Χίο και εντυπωσίασε το κοινό

Με επιτυχία και τη συμμετοχή εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης, πολιτικών ανθρώπων της τέχνης και των γραμμάτων της Χίου, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου του Στρατή Μπαλάσκα
ΒΙΒΛΙΟ

Το «Ηφαίστειο Ανεμώτιας» στην παρουσίαση βιβλίου του Χρήστου Χατζηλία

Η παρουσίαση του βιβλίου «Οι πετράδες της Λέσβου. Κοινωνικά δίκτυα, τεχνικές και τοπική ιστορία (1850-1950)», έγινε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς στον Ταύρο
ΒΙΒΛΙΟ

Βιβλία που ταξιδεύουν μικρούς και μεγάλους

Γράφει η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΔΑΦΙΩΤΗ*
ΜΟΥΣΙΚΗ

Το Εθνικό Ωδείο συμμετείχε στην παρέλαση για την απελευθέρωση της Μυτιλήνης

Η μπάντα των νέων του παραρτήματος Μυτιλήνης του Εθνικού Ωδείου έδωσε ξεχωριστό χρώμα στην μεγάλη παρέλαση για τα ελευθέρια της πρωτεύουσας της Λέσβου
ΜΟΥΣΙΚΗ

Ένα εμβατήριο για την απελευθέρωση της Μυτιλήνης

Γράφει ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΦΕΥΓΑΛΑΣ*
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Το δικό σου μουσείο, στο Λευκό Χαρτί στη Μυτιλήνη!

Για παιδιά ηλικίας 6 έως 10 ετών
ΜΟΥΣΙΚΗ

Ηλεκτρονικοί ήχοι κάτω από τα αστέρια στο Σίγρι

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση «Xeno ΙΙ x ΣΥΝTHESIS», μέρος του φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης Xeno
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Μια νέα ταινία για τον ζωγράφο Θεόφιλο

Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, στις 7.30μμ, στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης
ΜΟΥΣΙΚΗ

Πέθανε ο σπουδαίος στιχουργός Ισαάκ Σούσης

Είχε γράψει τα θρυλικά «Ένας Τούρκος στο Παρίσι» και «Νότος», και τα δυο στο κλασικό πλέον album «Παυσίλυπο» του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα το 1996
ΘΕΑΤΡΟ

Τρία βραβεία για την παράσταση «Δεν πληρώνω» της Φίλιας

Στο 12ο Διαγωνιστικό Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου Ιεράπετρας
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Ανοίγει το σπίτι του Ελύτη στην Αθήνα

Σήμερα, Παρασκευή 1 Νοεμβρίου, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη