Χώρα προέλευσης: Οδός Φιλελλήνων Προβληματισμοί πατριδογνωσίας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα
Γράφει η Ξένια Γερμενή
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 21/2/2019
Φωτογραφία κειμένου: Ξένια Γερμενή
“Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σού έμεινε να λες
περασμένα μεγαλεία
και διηγώντας τα να κλαις.
Kαι ακαρτέρει και ακαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ένα εκτύπαε τ' άλλο χέρι
από την απελπισιά,
κι έλεες "πότε, α! πότε βγάνω
το κεφάλι από τς ερμιές;".
Kαι αποκρίνοντο από πάνω
κλάψες, άλυσες, φωνές.
Tότε εσήκωνες το βλέμμα
μες στα κλάιματα θολό,
και εις το ρούχο σου έσταζ' αίμα
πλήθος αίμα ελληνικό.”-Διονύσιος Σολωμός,
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν
Σε έναν όχι και τόσο τυχαίο δρόμο, την οδό Φιλελλήνων, η δοκιμασμένη στη μικρή φόρμα, Βίκυ Τσελεπίδου, στήνει με χειρουργικό τρόπο το σκηνικό της ιστορίας της. Οι ήρωες της οδού Φιλελλήνων είναι οι ήρωες της αντιπαροχής, του μόχθου, της γειτονιάς και της μεταπολεμικής Ελλάδας. Η Τσελεπίδου ξεκινά γρήγορα τις συστάσεις τους: πρώτος ο Ζαφείρης –και βασικός πρωταγωνιστής- συνταξιούχος της ΔΕΗ ήδη από τα πενήντα και κάτι, εργένης, θρησκευόμενος, άνθρωπος της γειτονιάς με κύριο μέλημα του να φροντίζει τις ηλιωμένες της οδού Φιλελλήνων, κατάλοιπο της εποχής όπου ζούσε ακόμη με τη μάνα του. Ο Ζαφείρης είναι ο τυπικός άνθρωπος της διπλανής πόρτας που θα προστρέξουν όλοι. Έχει πνευματικό που συζητά για την «άγρια φύση» του ανθρώπου, το καλό, το άδικο, το πρόστυχο, το ηθικό και το ανήθικο. Είναι η εικόνα του Έλληνα που έπαιξε και έχασε στο Χρηματιστήριο τις οικονομίες του, ζώντας τη δική του μικροαστική «φούσκα». Ζει στο διαμερισματάκι του και ταυτόχρονα προσέχει τη Φωτούλα και τη Δόμνα. Η Φωτούλα είναι άλλη μια εκδοχή της γεροντοκόρης που «πληρώνει» τις αμαρτίες των γονιών της και ειδικά της μάνας της. Παρ’ολίγον μοναχή, πλέον μόνη και με προβλήματα υγείας, εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το Ζαφείρη. Η Δόμνα πάλι είναι άλλη συνταξιούχος της βιοπάλης, που δεν παντρευτηκε ποτέ, μάζεψε τις οικονομίες μιας ζωής και παρ’ολίγον να «πεθάνει» από νευρική ανορεξία λόγω υπερβολικής έκθεσης στην τηλεόραση, κατά την περίοδο των Κάπιταλ Κοντρολ (όπως και η μισή Ελλάδα μαζί της εκείνη την περίοδο). Μέρος του συνόλου της οδού Φιλελλήνων αποτελεί και η κουφή καστονόξανθη «ελαφίνα» η οποία ταΐζει τις γάτες. Ποιά θα μπορούσε να είναι; Η Τσελεπίδου μας αφήνει ένα αίνιγμα για αυτή τη φιγούρα. Μέρος του παζλ της δραματουργίας ο “χαμουτζής” Μπάμπης και η γυναίκα του Ρουλίτσα μαζί με το μωρό τους.
“Την άγρια φύση του ο άνθρωπος δεν την ξεχνά, πολλές φορές ξαναγυρνά…Όταν αποδεχθείς ότι ο άνθρωπος είναι έτσι, τότε δε σε στεναχωρούν όσα συμβαίνουν. Γιατί ο άνθρωπος έτσι είναι, λες ˙ δε λες τι άδικο, τι πρόστυχο.” Η Βίκυ Τσελεπίδου μέσα σε μόνο 113 σελίδες αναπλάθει ποιητικά την χώρα προέλευσης της πατριδογνωσίας μας όπως αυτή κρύβεται ανάμεσα σε ψαλμούς, συναξάρια, γεροντοκόρες και γεροντοπαλίκαρα, λιβάνια και ψάλτες, οικογενειακά μυστικά και αμαρτίες, κουτοπονηριά, αντιπαροχή, κουμ καν, μπαροκ σαλονάκια, χειροποίητα κεντήματα, τέντες, σεμέν και πλαστικά τριαντάφυλλα σε βάζα. Ένας απο-δομημένος ύμνος εις την Ελευθερία και την Πατρίδα, που σε σπρώχνει να αναζητήσεις την αλήθεια και την προβληματική τους στο δεύτερο μέρος του βιβλίου. Στο δεύτερο μέρος, η ελληνικότητα και ο εθνοκεντρισμός εμπίπτουν στη σφαίρα της ιστορικότητας και του φαντασιακού των «φιλελλήνων» όπως ο Νέρωνας, ο Πέρσι Σέλεϊ, ο Χατζή Χαλίλ, ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ και ο Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος. Τί συνδέει τα παραπάνω πρόσωπα με τους ήρωες της Τσελεπίδου και την «ευτυχία» των μύθων της Πατρίδας; Μια λεπτή ειρωνία, με δόσεις πολύ «βιτριολικού» χίουμορ και ενός «Felicita» για τις «ευτυχισμένες» οικογενειακές, θρησκευτικές και πατριδογνωστικές στιγμές που κάπου ή κάπως ζήσαμε όλοι μας. Η ιστορία της Τσελεπίδου θυμίζει άξια σενάριο ταινιών των Γιώργου Λάνθιμου, Σύλλα Τζουμέρκα και Γιάννη Οικονομίδη, και θα μπορούσε άνετα να δώσει υλικό για μια ταινία μικρού ή μεγαλου μήκους.Αξίζει να σημειωθεί ότι το βιβλίο κυκλοφόρησε, μόλις λίγο καιρό πριν, την καταδικαστική απόφαση του Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιου από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αιγίου, για τις κατηγορίες δημόσιας υποκίνησης βίας ή μίσους και κατάχρησης εκκλησιαστικού αξιώματος, καθώς το Δεκέμβρη του 2015, είχε καταφερθεί δημόσια σε ανάρτησή του στο προσωπικό του ιστολόγιο, εναντίον των ομοφυλοφίλων.
Η “Φιλελλήνων” είναι μια χώρα προέλευσης της Ελλάδας του 21ου αιώνα. Δεν είναι άγνωστη ούτε αχαρτογράφητη, είναι ο τόπος που αναζητησης της χαμένης ευτυχίας του χθες μέσα στο σήμερα που προσπαθεί να μην σβήσει και να μας κρατήσει δεμένους με ένα παρελθόν που ριζώνει παντού στη χώρα μας από τα εθνικο-θρησκευτικά συλλαλητήρια, τις σημαίες, τα θρησκευτικά παραληρήματα και τις ομοφοβικές, φασιστικές και ρατσιστικές επιθέσεις σε συμπολίτες μας.
Η Βίκυ Τσελεπίδου γεννήθηκε στην Καβάλα το 1975. Σπούδασε νομικά, επικοινωνία και δημιουργική γραφή. Έχουν προηγηθεί τα:
“Ελενίτ” Συλλογή Διηγημάτων (2014, ΝΕΦΕΛΗ)
“Αλεπού, αλεπού, τι ώρα είναι;” Μυθιστόρημα (2017, ΝΕΦΕΛΗ), για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Μυθιστορήματος του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών.
“Φιλελλήνων” είναι το τρίτο της βιβλίο.
