Μια άγνωστη επιγραφή χαραγμένη σε γκρίζο μάρμαρο από το λατομείο της Μόριας, που βρέθηκε σε πύργο της νοτιοανατολικής πλευράς του οθωμανικού τμήματος του κάστρου της Μυτιλήνης στο ύψος της Φυκιότρυπας, αποδεικνύει κάτι πολύ χρήσιμο ιστορικά και το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί και χρήσιμο οικονομικά για τη Λέσβο και ιδιαίτερα τη Μυτιλήνη, ως μέσον προσέλκυσης Τούρκων επισκεπτών στο νησί. Ο πύργος αυτός βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το Γενουάτικο πύργο. Το λεγόμενο πύργο της βασίλισσας. Και η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη μέσα από τη μικρή τάφρο που ξεκινά από την πρώτη πύλη της κυρίως και χρησιμοποιούμενης σήμερα εισόδου του κάστρου. Ο εξωτερικός τοίχος της τάφρου δεν επιτρέπει στον οδοιπόρο να δει την εντοιχισμένη επιγραφή του πύργου.

Μέσω της επιγραφής αυτής αποδεικνύεται ότι ο Χαϊρεντίν πασάς γνωστότερος ως Μπαρμπαρόσα (από την ιταλική λέξη Barbarossa, «κοκκινογένης», στα τουρκικά Barbaros) γεννήθηκε στη Μυτιλήνη, το κάστρο του οποίου είχε επισκευάσει μετά την άλωση της Μυτιλήνης από τον Μωάμεθ τον Πορθητή, ο πατέρας του, συμπολεμιστής του Μωάμεθ και «προστάτης» του νησιού, ο Σπαχής Γιακούπ Αγά.

Η επιστημονική αυτή ανακάλυψη η οποία σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες έχει ισχυρές πιθανότητες να είναι πραγματικότητα, έρχεται να διαψεύσει «θρύλους» που ενώ αναφέρονταν στη Μυτιληνιά καταγωγή του Οθωμανού αρχινάυαρχου, έλεγαν ότι ο Μπαρμπαρόσα ήταν γόνος είτε Μυτιληνιών που αλλαξοπίστησαν, ή ακόμα και γενίτσαρος που είχε αρπαχτεί σε παιδομάζωμα από το σημερινό Παλαιόκηπο της Γέρας! Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Τουρκική εφημερίδα «Μιλλιέτ» «δεν ήταν ντεβσιρμέ (δηλαδή ρωμιός που έγινε μουσουλμάνος), αλλά Τουρκικής καταγωγής τουλάχιστον από μεριάς του πατέρα του.

Με την ανακάλυψη της επιγραφής αυτής αποδείχθηκε. ότι ο Σπαχής Γιακούπ Αγά, πατέρας του Μπαρμπαρόσα, είχε εγκατασταθεί στη Μυτιλήνη το 1462 με διαταγή του Πορθητή, είχε παντρευτεί μια Ελληνίδα, και είχε μείνει στο νησί εκπροσωπώντας το Οθωμανικό κράτος.  Ο Δρ Μεχμέτ Τουρουντσού Πρόεδρος του Κέντρου Έρευνας Τουρκικού - Αραβικού Κόσμου είπε στη «Μιλλιέτ» ότι «η επιγραφή χρονολογείται πριν από 534 χρόνια και μας οδηγεί για πρώτη φορά στα ίχνη του Γιακούπ Αγά. Αποδεικνύει ακόμα ότι ο Αντεμ που αναφέρεται για πρώτη φορά στην επιγραφή είναι ο παππούς του Μπαρμπαρόσα. Μέχρι τώρα υπήρχε αναφορά σε αυτό αλλά είναι η πρώτη φορά που αυτό αποδεικνύεται από γραπτή πηγή της εποχής»

Πώς αποκαλύφθηκε

Ο διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Φαγιούμ της Αιγύπτου, ερευνητής  της Οθωμανικής ιστορίας Αχμέτ Αμίν, πραγματοποιεί εδώ και δυο χρόνια με άδεια του Ελληνικού Υπουργείου πολιτισμού έρευνές στη Λέσβο. Ο Αμίν ανακάλυψε την επιγραφή αυτή στο κάστρο, και έστειλε τη φωτογραφία της στον Τουρουντσού ο οποίος και μετά από τη μελέτη της κατέληξε πως πρόκειται για επιγραφή που αναφέρεται στον πατέρα του Μπαρμπαρόσα. Η επιγραφή χρονολογείται σύμφωνα με το (μουσουλμανικό)  ημερολόγιο της  Εγίρας στα 890 και σύμφωνα με το ευρωπαικό ημερολόγιο στο 1485. Σε αυτήν συναντούμε την πληροφορία ότι το κάστρο της Μυτιλήνης το έφτιαξε ο τιμαριούχος σπαχής (αξιωματικός του ιππικού)  πατέρας του Μπαρμπαρός  Εμιρ Γιακούπ  και είναι η πρώτη φορά που συναντούμε το όνομα αυτό σε επιγραφή.

Ο Τουρουντσού δήλωσε ότι ήταν μεν γνωστό ότι ο πατέρας του Μπαρμπαρόσα , ο Οθωμανός σπαχής Γιακούπ Αγά είχε γεννηθεί στον Βαρδάρη, στα Γιαννιτσά της Μακεδονίας. Ο Γιακούπ Αγά συμμετείχε στην άλωση του νησιού μαζί με τον Πορθητή το 1462 και με απόφαση του Πορθητή έγινε ο «προστάτης» του νησιού, ο διοικητής του νέου κάστρου και όλου του νησιού δηλαδή. Με την άδεια του Πορθητή, παντρεύτηκε με Ρωμιά Μυτιληνιά με την οποία απέκτησε τέσσερις γιους που γεννήθηκαν όλοι στη Μυτιλήνης: Τον Ισχάκ, τον Ορούτς, τον  Χιζίρ που μετονομάστηκε σε Μπαρμπαρός και τον Ιλιάς.

«Χριστιανικές πηγές, ανέφερε ο Τουρουντσού, αναφέρουν ότι ο Μπαρμπαρός ήταν  Χριστιανός ντεβσιρμέ από τη Μυτιλήνη. Αυτή η επιγραφή αποδεικνύει ότι δεν ήταν ντεβσιρμέ αλλά είχε τουρκική καταγωγή. Το όνομα δε του παππού του, Αντέμ, είναι απόδειξη της μουσουλμανικής του καταγωγής».

Τι αναγράφεται  στην επιγραφή;

Στην οθωμανική (με αραβικά γράμματα) επιγραφή του κάστρου της Μυτιλήνης αναφέρονται τα εξής: «Την κατασκευή αυτού του μεγαλοπρεπούς κάστρου διέταξε ο Μέγας Σουλτάνος και Tέλειος  Χαν ο Γιος του Σουλτάνου Μεχμέτ Χαν, ο Σουλτάνος Μπεγιαζίτ., Ο Θεός να κάνει αιώνια τη σουλτανία του και το κράτος του. Αυτό το έκανε ο γιος του Άντεμ, Εμίρ Γιακούπ, το έτος 890.»

«Βρήκα την επιγραφή σε περιοχή που είχε πυκνή φυλλωσιά και όπου δεν ήταν δυνατόν να την δεις. Οι Έλληνες αρμόδιοι δεν ήξεραν το περιεχόμενό της. Ακόμα και  ο διεθνώς αναγνωρισμένος  ειδικός επί του θέματος καθηγητής Μασίελ Κίελ είπε ότι άκουσε για την επιγραφή αυτή για πρώτη φορά. Είναι πολύ σημαντικό ότι βρέθηκε πληροφορία  σχετικά με την οικογένεια του Μπαρμπαρόσα σε γραπτή πηγή» δήλωσε ο Αχμέτ Αμίν.

Ο Χαϊρεντίν πασάς (τουρκικά: Hayreddin Paşa, 1478 - 4 Ιουλίου 1546), γνωστότερος ως Μπαρμπαρόσα ήταν αρχιναύαρχος του οθωμανικού στόλου, και κουρσάρος των ακτών της Μπαρμπαριάς (σημερινής Αλγερίας). Το κανονικό όνομά του στην τουρκική γλώσσα ήταν Χιζίρ Μπιν Γιακούπ. Ο Μπαρμπαρόσα θεωρείται ο κατεξοχήν οργανωτής του οθωμανικού στόλου, στον οποίο κατείχε τον βαθμό του ναυάρχου. Αργότερα έγινε σουλτάνος του Αλγερίου και τελικά μπεηλέρμπεης (Αρχιμπέης) του Αιγαίου, ένα από τα μεγαλύτερα οθωμανικά αξιώματα. Κατά τη διάρκεια των κατακτητικών και αρπακτικών επιδρομών του ο Μπαρμπαρόσα έστειλε τους πειρατές του εναντίον πολλών νησιών του Αιγαίου, ειδικά στις Κυκλάδες.