Αγαπητή κυρία Αγγελική Δαρλάση, έχω διαβάσει και χαρεί αρκετά από τα 25 βιβλία σας, μου αρέσει η γραφή σας, το ότι, καταπιάνεστε με πολλά και διαφορετικά θέματα, η ματιά σας πάνω σε αυτά, μα κυρίως διότι τα βιβλία που γράφετε για παιδιά τα περισσότερα, και ειδικότερα κάποια από αυτά διαβάζονται ευχάριστα από όλες τις ηλικίες! Θα ήθελα να σταθούμε σε αυτό το σημείο, για τους αναγνώστες μας. Και για εκείνους που σας απόλαυσαν πρόσφατα κατά την παρουσία σας στο νησί της Λέσβου, μα και για αυτούς που δεν είχαν αυτή την ευκαιρία!

• Τι κάνει ένα βιβλίο δια- ηλικιακό ;

Δεν ξέρω γενικά να σας πω… Θα σας πω πως αντιμετωπίζω εγώ το θέμα «γράφω για παιδιά»: με απόλυτο σεβασμό προς τους ανήλικους αναγνώστες και προς την τέχνη μου. Όπως και με διάθεση να γοητεύομαι κάθε φορά από τους ανήλικους ήρωες των βιβλίων μου. Νομίζω πως αν έχεις μια καλή ιστορία να μοιραστείς, αν έχεις ήρωες πειστικούς κι αληθινούς τότε έχεις κερδίσει το μισό «στοίχημα».

Κι αν είναι πολλά αυτά που σε στοιχειώνουν, σε γοητεύουν, σε μαγεύουν, σε προβληματίζουν και ξέρεις πώς να τα επικοινωνήσεις, με ειλικρίνεια, εντιμότητα, και τέχνη, τότε μπορεί να κερδίσεις και το άλλο μισό που είναι οι μικροί αλλά και οι μεγάλοι σε ηλικία αναγνώστες. Πάντα η τέχνη λειτουργεί σε πολλά και πολλαπλά επίπεδα.

Ας γνωρίσουμε το νέο σας βιβλίο «Από Μακριά» , μιλήστε μας γι αυτό, το τόσο ενδιαφέρον βιβλίο, με ένα θέμα δυστυχώς διαχρονικό, τον ρατσισμό.Και για την υπέροχη εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη.

Σε μια πόλη που θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε κι οποτεδήποτε φτάνει ένα περιπλανώμενο λούνα παρκ. Μαζί φτάνει κι ένα κορίτσι διαφορετικό από τα υπόλοιπα παιδιά, η Άλη. Κανείς δεν ξέρει από πού έρχεται ίσως το μόνο σίγουρο είναι ότι έρχεται από μακριά. Από μακριά την έχουν, ακολουθώντας τις προτροπές και τις «συμβουλές» των μεγάλων, και τα παιδιά της πόλης αυτής παρ’ όλο που αρχικά δεν καταλαβαίνουν τον λόγο… Κι εκείνη είναι άνθρωπος και μάλιστα παιδί όπως κι εκείνα.

Όμως σταδιακά πείθονται από τις νουθεσίες των μεγάλων υποκύπτουν στις στερεοτυπικές αντιλήψεις τους κι αρχίζουν να τη φοβούνται.

Όταν βέβαια καταλαβαίνουν πως ούτε μάγια μπορεί να κάνει ούτε και να τους καταραστεί όπως τους έλεγαν, τότε σύντομα η περιέργεια τους γίνεται πείραγμα και μετά σκληρότητα και τελικά βία, όχι μόνο λεκτική αλλά και σωματική και ψυχική ∙ αρχίζουν να τη μεταχειρίζονται σαν αντικείμενο πια, όχι σαν άνθρωπο, υποβάλλοντάς την σε κάθε είδους δοκιμασία.

Μέχρι που ένα βράδυ διαπιστώνουν ότι πράγματι κάνει μάγια… Κι αρχίζοντας σταδιακά να πιάνουν φιλίες μαζί της ανακαλύπτουν και μια μεγαλύτερη μαγεία: αυτή της ανιδιοτελούς φιλίας.

Η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ έχει μιλήσει για την «κοινοτοπία του κακού». Ότι τη βάση της δεν την αποτελούν οι φανατισμένοι, οι ιδεολόγοι εκφραστές των ολοκληρωτικών ιδεολογιών, αλλά οι μικροί, συνηθισμένοι άνθρωποι που δεν σκέπτονται και τους ακολουθούν∙ οι άνθρωποι… «της διπλανής πόρτας» που, αρνούμενοι τη σκέψη, στην ουσία αρνούνται την ανθρωπιά τους.

Αυτό, για μένα, είναι το πιο τρομακτικό, το ότι ο καθένας μας θεωρητικά μπορεί να γίνει ο κακός, αναπαράγοντας και ανακυκλώνοντας τον εφιάλτη και το ότι ως γονείς μπορεί να μεγαλώνουμε κακούς.

Ήθελα να πω τη συγκεκριμένη ιστορία για να μοιραστώ αυτόν μου τον φόβο. Γι’ αυτό κι η ιστορία της Άλης λέγεται από τη μεριά του θύτη κι όχι του θύματος, μέσα από τη φωνή του πιο συνηθισμένου παιδιού –που όμως, ευτυχώς, συνειδητοποιεί και το λάθος - αλλά και το ότι η μόνη ασπίδα μας είναι η ανθρωπιά μας, η αλληλοαποδοχή και ο αλληλοσεβασμός.

Τα παιδιά, αν τους επιτρέψουμε, το βλέπουν αμέσως ότι ο κόσμος μας είναι όμορφος, ακριβώς χάρη στη διαφορετικότητά μας ∙ αυτό μου δίνει ελπίδα και ήθελα κι αυτό να το μοιραστώ.

Αυτό με λίγα λόγια είναι το «Από μακριά». Το οποίο πιστεύω ακράδαντα δε θα ήταν το ίδιο μαγικό και ταξιδιάρικο, το ίδιο σοβαρό και παιχνιδιάρικο, το ίδιο όμορφο και ουσιαστικό χωρίς την εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη. Ο Βασίλης συνομίλησε με ιδανικό τρόπο με το κείμενο, το φώτισε κυριολεκτικά και μεταφορικά με τα φώτα της προσωπικής του αισθητικής, της τέχνης αλλά και της φρεσκάδας του.

Κι η ιστορία της Άλης έγινε και δική του με έναν τρόπο μοναδικό και συγκινητικό, ονειρικό μα ταυτόχρονα τόσο γήινο. Δε θα μπορούσα να σκεφτώ καλύτερη συνεργασία ή καλύτερο αποτέλεσμα για το «Από Μακριά». Είναι σαν να το είχα ονειρευτεί έτσι σε κάποιο όνειρο που το ξέχασα όταν ξύπνησα και μέσα από τις εικόνες του το είδα να ζωντανεύει ακόμη καλύτερο, οδηγώντας μας και σε δρόμους που δεν
είχα φανταστεί.

• Πως ξεπερνιέται ο ρατσισμός;

Σας απαντώ με τα λόγια του Μιγκέλ Ντε Ουναμούνο, του μεγάλου Ισπανού συγγραφέα και φιλοσόφου: "Ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα, και ο ρατσισμός με τα ταξίδια". Και θα συμπληρώσω ότι ακόμη κι αν δεν μπορούμε να ταξιδεύουμε σωματικά μπορούμε να ταξιδεύσουμε πάντα νοερά μέσω της ανάγνωσης. Άρα το διάβασμα, η μόρφωση, η γνώση, τα σωματικά και νοερά ταξίδια, ό,τι ανοίγει την καρδιά και το νου είναι τα καλύτερα… αντίδοτα.

• Πιστεύετε ότι, θα τα καταφέρουν οι επόμενες γενιές ώστε να έρθει η μέρα που θα εκλείψει ;

Ξέρετε, πολύ συχνά σκέφτομαι, ότι φορτώνουμε συνεχώς στις επόμενες γενιές όλα τα δικά μας λάθη ευχόμενοι ότι εκείνες θα διορθώσουν όλα τα βαριά κι ασήκωτα που τόσο ελαφρά τη καρδία τους κληροδοτούμε, όλα εκείνα για τα οποία θα έπρεπε να είχαμε παλέψει κι εμείς. Όμως οι νέοι δεν είναι… μανιτάρια, δε φυτρώνουν από το πουθενά. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα εκλείψει ο ρατσισμός αύριο αν σήμερα δεν σπείρουμε εμείς κάποια σποράκια.

Ο κόσμος θα θερίσει στο μέλλον ότι και εμείς σπείρουμε στο παρόν. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθώ να πιστεύω στο μέλλον… Κι ότι θα είναι δικαιότερο χάρη στις νεότερες γενιές, ότι είναι καλύτερες από τις δικές μας, πιο συνειδητοποιημένες, πιο ευαίσθητες κι ευαισθητοποιημένες, με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, πιο ανοιχτόμυαλες και μεγαλόκαρδες.

• Η ηρωίδα σας η Άλη, που μας φέρνει στην θέση της άλλης, πως και βαφτίστηκε με αυτό το όνομα;

Επειδή στην πραγματικότητα δεν ξέρουν, ούτε εγώ ξέρω, το όνομά της. Είναι η … Άλλη. Όπως για πολλούς από εμάς… υπάρχει πάντα κάποιος Άλλος ή Άλλοι που τους αναγνωρίζουμε ως κάτι διαφορετικό από εμάς και που συχνά στεκόμαστε απέναντί τους επικριτικά ή ακόμη κι εχθρικά. Και φερόμαστε μισαλλόδοξα μόνο και μόνο εξαιτίας της διαφορετικότητας. Και πολλοί αρεσκόμαστε στο ν’ αυτοπροσδιοριζόμαστε μέσω του ετεροπροσδιορισμού. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τα παιδιά-ήρωες στο βιβλίο μου.

Η διαφορετικότητα του συγκεκριμένου κοριτσιού, της Άλης και η στερεοτυπική γνώμη γι’ αυτή των ενηλίκων ήταν η βάση πάνω στην οποία τα παιδιά έγιναν μια παρέα με μόνο σκοπό να βάλλουν ενάντια στο κορίτσι… το Άλλο κορίτσι, το διαφορετικό.

Ο άνθρωπος μοιάζει από υποκείμενο να γίνεται αντικείμενο: χλευασμού, συκοφαντίας, βίας. Μοιάζει να χάνει την ανθρώπινή του διάσταση – όπως άλλωστε κι οι θύτες έχουν ήδη απολέσει κι εκείνοι την ανθρωπιά κι ανθρωπινότητά τους. Απόδειξη ότι ούτε και τα υπόλοιπα παιδιά έχουν δικά τους ονόματα, μόνο επιθετικούς προσδιορισμούς.

Σ’ έναν κόσμο που στερείται νοήματος, σ’ έναν κόσμο που η λογική δίνει τη θέση της στον παραλογισμό, η αρμονική συνύπαρξη στη βία, το όνομα μοιάζει να μην έχει σχεδόν καμιά σημασία. Θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε στη θέση του θύματος αρκεί, δυστυχώς, να βρεθεί για κάποιους λόγους, και πάντα δίνονται αφορμές για να υπάρξουν οι «κατάλληλοι» λόγοι, αυτός που θα μεταλλαχτεί σε θύτη.

• Είναι Ρομά, αποφεύγουμε τους διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά μας τραβάνε ταυτόχρονα, το βλέπουμε και σε αυτό το βιβλίο σας, πως το εξηγείτε αυτό;

Μα πάντα το διαφορετικό γοητεύει και φοβίζει ταυτόχρονα – έτσι πιστεύω. Ανάλογα λοιπόν με τις καταβολές μας, τη μόρφωσή μας, την ενσυναίσθηση, την ευαισθησία μας θα υποκύψουμε είτε στο φόβο, είτε στη γοητεία. Και πολύ συχνά θα ισορροπούμε ανάμεσα στα δύο.

Μέχρι να επιτρέψουν οι εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες μια αρμονική συνύπαρξη. Τότε η βιωμένη εμπειρία γίνεται σταδιακά καθημερινότητα, συνήθεια κι εντέλει αποδοχή. Η καθημερινότητα μπορεί να σβήνει τη μαγεία αλλά ταυτόχρονα ξεθωριάζει και τον φόβο. Κι όλα αποκτούν τις «πραγματικές» διαστάσεις τους, τις ανθρώπινες. Άλλωστε κάπως έτσι συνυπήρχαν και παλιότερα και συνυπάρχουμε και τώρα οι, τόσο διαφορετικοί μεταξύ μας, άνθρωποι.

• Πού πάει η ευαισθησία των παιδιών όταν μεγαλώνουν;

Τα παιδιά, θεωρώ, δεν είναι μόνο ευαίσθητα είναι και σκληρά – κι αυτή μου την πεποίθηση την παρουσιάζω άλλωστε και στο «Από Μακριά». Και σε πολλά παιδιά η ευαισθησία τους δεν εξαφανίζεται όταν μεγαλώνουν ∙ γίνονται ενήλικοι μ’ ευαισθησία κι ενσυναίσθηση. Κάποια άλλα παιδιά την αρνούνται μεγαλώνοντας επειδή η ευαισθησία θεωρείται, για κάποιες ευρέως αποδεκτές κοινωνικές νόρμες… μειονέκτημα.

Νομίζω ότι αυτό που μεγαλώνοντας μοιάζει να ξεχνιέται ακόμη πιο εύκολα είναι η οπτική που έχουμε στην παιδική μας ηλικία: να κοιτάμε τον κόσμο με περιέργεια και θάρρος, με τόλμη και τρυφερότητα, με ειλικρίνεια κι έγνοια, με συναίσθηση δικαίου αλλά κι ελαφράδα. Έρχεται η εμπειρία και βάζει ένα φίλτρο, κι εν μέρει θεμιτό.

Σκέφτομαι, συχνά, ότι όλα αυτά που νομίζουμε ότι τ’ αφήνουμε πίσω μας μεγαλώνοντας, τελικά να τα πετάμε πίσω μας σαν τα ψιχουλάκια του Κοντορεβυθούλη για να μπορούμε να ξαναβρίσκουμε το δρόμο της επιστροφής στην παιδική μας ηλικία όταν τυχόν το θελήσουμε. Μόνο που διαπιστώνουμε ότι με την πάροδο του χρόνου εκείνα τα ψιχουλάκια τα έφαγαν τα πουλιά. Μόνο όσοι κι όσες μεγαλώνοντας πετούσαν αστραφτερά βοτσαλάκια πίσω τους έχουν τη δυνατότητα να βρίσκουν το δρόμο της επιστροφής στην παιδική ηλικία. Κι εν τέλει κάποιοι και κάποιες από αυτούς κι αυτές είναι που μάλλον γίνονται και συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας …

Ευχαριστώ για την συνέντευξη μας αυτή!Καλοτάξιδο να είναι το νέο βιβλίο σας με τίτλο ‘’Από Μακριά’’ και να πάει μακριά !Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για τις ευχές. Όπως και για τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις και τη φιλοξενία. Να είμαστε καλά και καλό καλοκαίρι. Με πολλά ταξίδια.

Βιογραφικό

Η Αγγελική Δαρλάση είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Αθήνας και του The Royal Central School of Speech and Drama και υποψήφια διδάκτορας στο ΕΚΠΑ. Δουλεύει σε θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση και διδάσκει Δημιουργική Γραφή και Θέατρο-Θεατρική Παιδεία. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της: Οι Μοίρες, Το Πετροκάραβο, Η Γοργόνα, Η Ελιά, Ο λυράρης και οι νεράιδες, Το Κάστρο της Ωριάς, (σειρά Ιστορίες Νεοελληνικής Μυθολογίας), Η ξύπνια βασιλοπούλα και Η γοργόνα που βγήκε στη στεριά (σειρά Μικρές Καληνύχτες), Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα, Το αγόρι στο θεωρείο (μυθιστορήματα). Άλλα βιβλία της: Εικονογραφημένες ιστορίες: Το παλιόπαιδο, εκδόσεις Πατάκη (2014) και Το δέντρο που είχε φτερά, εκδόσεις Παπαδόπουλος (2010). Μυθιστορήματα: Οι Ονειροφύλακες και ο φάρος των ονείρων (2013), Με λένε… Σύννεφο ή οι άγραφες σελίδες µιας Νεφέλης (2012), Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο (2009), Ονειροφύλακες (2003) – όλα από τις εκδόσεις Πατάκη. Και το CD Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, Puzzlemusik. Για βιβλία κι έργα της έχει τιμηθεί µε: Βραβείο από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για το Αγόρι στο θεωρείο, εκδόσεις Μεταίχμιο
• Αναγραφή στον Διεθνή τιμητικό Πίνακα της ΙΒΒΥ και Βραβείο από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για το Παλιόπαιδο, εκδόσεις Πατάκη
• Βραβείο από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και White Raven από τη Διεθνή Βιβλιοθήκη Νεότητας Μονάχου για το Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο, εκδόσεις Πατάκη
• Κρατικό Βραβείο Παιδικής-Νεανικής Λογοτεχνίας για το Ονειροφύλακες, εκδόσεις Πατάκη
• Κρατικό Βραβείο Παιδικού Θεατρικού Έργου (2010 & 2018)
• Έπαινο στον διαγωνισμό συγγραφής του ΚΘΒΕ
• Βραβείο σε νέο θεατρικό συγγραφέα Γ.Γ.Ν.Γ- Θέατρο του Νότου.

*Η Αθανασία Δαφιώτη είναι δημοσιογράφος-θεατρολόγος