Το νησί της Λέσβου, χωρίς αμφιβολία είναι μια γη πλούσια, ένας τόπος με χαρίσματα, προικισμένος με φυσικές ομορφιές που εμπνέουν την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα. Μέσα από τα πέτρινα τοπία, τις θάλασσες και τα εκατομμύρια λιόδεντρα, μπορεί κανείς να αναζητήσει την επαφή του με το Θεό και τους ανθρώπους κι όλα εκείνα που μπορούν να κάνουν τη ζωή του μοναδική.
Ένα από τα πιο σημαντικά, ανεκμετάλλευτα ωστόσο μέχρι σήμερα, χαρίσματα της Λεσβιακής γης είναι οι ιαματικές πηγές του νησιού, κληρονομιά της φύσης από το ηφαιστιογενές μακρινό παρελθόν του τόπου μας που χάνεται στα βάθη των αιώνων και μας ταξιδεύει στην εποχή της δημιουργίας του κόσμου.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από 21,5 με 16,5 εκατομμύρια χρόνια προίκισε τη Λέσβο με σημαντικές θερμές πηγές. Η θέρμανση των νερών συνδέεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου λόγω καταβύθισης της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική. Το ρευστό μάγμα που δημιουργείται είναι ελαφρύτερο από τα υπόλοιπα υλικά, με αποτέλεσμα να κινείται προς τα πάνω και να φτάνει στην επιφάνεια της γης όπου και σχηματίζει τα μεγάλα ηφαίστεια που συναντώνται σήμερα στη Λέσβο, της Βατούσας, του Λεπετύμνου, της Άγρας, της Ανεμότιας και του Μεσότοπου.
Στη Λέσβο οι σημαντικότερες θερμές πηγές βρίσκονται στον Πολιχνίτο, που είναι οι θερμότερες της Ευρώπης, στο Λισβόρι, στη Θερμή, στον Κόλπο Γέρας, στην Εφταλού, η οποία αποτελεί την πιο ραδιενεργή θεραπευτική πηγή της Λέσβου, στην Άργενο και στην Παναγιά Κρυφτή στο Πλωμάρι. Μικρότερες πηγές, λιγότερες γνωστές όμως, υπάρχουν σε πολλές περιοχές του νησιού, σε μικρή ή μεγαλύτερη απόσταση από τις υφιστάμενες.

Πηγές Πολιχνίτου
Στις θερμές πηγές του Πολιχνίτου η θερμοκρασία του νερού φτάνει στους 87,6 βαθμούς κελσίου. Το ζεστό νερό που κυκλοφορεί κάτω από την επιφάνεια της γης πλησιάζει τους 400 βαθμούς. Όλες οι θερμοπηγές Πολιχνίτου είναι χλωριονατριούχες.
Θεραπευτικές ιδιότητες: Χρόνιοι ρευματισμοί, αρθρίτιδες, ισχιαλγίες, νευραλγίες, γυναικολογικές και δερματικές παθήσεις.

Πηγές Λισβορίου
Κοντά στην εκκλησία Αγίου Ιωάννη και στο χείμαρρο του Γλυφιά αναβλύζει το ζεστό ιαματικό νερό με θερμοκρασία 69 βαθμούς κελσίου και ραδιενέργεια 2,5 Mache. Η θερμή πηγή Λισβορίου χαρακτηρίζεται ως χλωριονατριούχα.

Πηγές Αργένου
Η θερμοπηγή της Αργένου ή «Μεγάλα Θέρμα» όπως είναι γνωστή αναβλύζει στην παραλία. Το νερό έχει θερμοκρασία 86 βαθμούς κελσίου. Πρόκειται για μια χλωρονατριούχο πηγή με σχετικά μειωμένη περιεκτικότητα σε ανθρακικά και μαγνήσιο και αυξημένη περιεκτικότητα σε ασβέστιο και θειικά σε σύγκριση με το νερό των θερμοπηγών του Πολιχνίτου.

Πηγές Εφταλού
Οι θερμές πηγές της Εφταλούς συνδέονται άμεσα με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Λεπετύμνου. Η θερμοκρασία του νερού είναι 43,6 έως 46,5 βαθμοί κελσίου και εμφανίζει αβλαβή ραδιενέργεια 14,7 Mache. Αποτελεί την πιο ραδιενεργή θεραπευτική πηγή της Λέσβου. Θεραπεία: Ρευματισμών, αρθριτισμού, ισχιαλγίας, νευραλγίας, ψαμμιάσεως, χολολιθιάσεως, γυναικολογικών και δερματικών παθήσεων.

Θερμές Πηγές Κόλπου Γέρας
Το νερό αναβλύζει μέσω του μεγάλου ρήγματος με διεύθυνση ΒΔ – ΝΑ που οριοθετεί την ανατολική ακτή του κόλπου. Η θερμοκρασία του νερού είναι 39,7 βαθμού κελσίου και η πηγή ορίζεται ως χλωριονατριούχος. Στο νερό περιέχονται χλωριούχο αμμώνιο, βρωμιούχο νάτριο, νιτρικό κάλιο, χλωριούχο ασβέστιο, χλωριούχο μαγνήσιο κ.λπ. Θεραπευτικές ιδιότητες: Ρευματισμών, αρθρίτιδας, γυναικολογικών παθήσεων, χολολιθίασης, ψαμμιάσεως, βρογχίτιδας, ζαχαροδιαβήτου.

Πηγές Λουτρόπολης Θερμής
Η πηγή της Λουτρόπολης Θερμής χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για ιαματικούς σκοπούς. Η θερμοκρασία του νερού είναι 49,9 βαθμοί κελσίου και εμφανίζει πολύ αυξημένη αλατότητα. Θεραπευτικές ιδιότητες: Ρευματισμοί, αρθριτισμοί, λίθοι νεφρού, νοσήματα ήπατος γυναικολογικές παθήσεις, παθήσεις κυκλοφοριακού συστήματος, πεπτικού συστήματος, δερματικές παθήσεις, παθήσεις αρτηριοσκληρώσεων, ισχιαλγίας, οσφυαλγίας και παθήσεις νεύρων.
Πηγές Κρυφτής στο Πλωμάρι
Οι πηγές της Κρυφτής χαρακτηρίζονται από την έξοδο θερμού νερού μέσα από τα απότομα βράχια του φαραγγιού. Πρόκειται για χλωρονατριούχες πηγές με ιαματικές ιδιότητες. Η θερμοκρασία του νερού που αναβλύζει στην ξηρά είναι περίπου 45 βαθμοί κελσίου ενώ στα σημεία που αναβλύζει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου τα θερμά νερά αναμιγνύονται με το νερό της θάλασσας, η θερμοκρασία είναι περίπου 30 βαθμοί κελσίου.

Τι μπορούμε να κάνουμε – οι απόψεις του Δρ Ζήση Αγγελίδη
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις και οι θέσεις του Καθηγητή Υδρογεωλογίας του Α.Π.Θ. Ζήση Αγγελίδη, ο οποίος γνωρίζει μία προς μία όλες τις ιαματικές πηγές της χώρας μας και τις ιδιότητές τους. Ο κ. Αγγελίδης, έχει επισκεφθεί πολλές φορές τη Λέσβο και τις πηγές της ενώ έχει συνεργαστεί κατα καιρούς με την τοπική αυτοδιοίκηση και φορείς του τόπου μας για την εκπόνηση σχεδίων αξιοποίησης των ιαματικών μας πηγών.

«Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα», αναφέρει ο Ζ. Αγγελίδης είναι ότι δεν υπάρχει η αναγνώριση της υδροθεραπείας ως μεθόδου θεραπείας και αγωγής υγείας, λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεδομένου αυτού, πώς ο Ευρωπαίος που δικαιούται κάλυψη της θεραπείας του από τον ασφαλιστικό του φορέα, θα έρθει στην Ελλάδα;

Σε ότι αφορά στην περίπτωση της Λέσβου, πιστεύω ότι η καλύτερη αξιοποίηση θα μπορούσε να γίνει τρόπους προσιτούς στους επισκέπτες και κυρίως στη νεολαία η οποία επιλέγει τη λουτροθεραπεία σε ιαματικά νερά, ως μορφή ψυχαγωγίας και ευεξίας.

Η θαλασσοθεραπεία με ιαματικά νερά πιστεύω ότι μπορεί να αποτελέσει την πιο εύκολη, προσιτή και προσοδοφόρα για τον τουρισμό της Λέσβου επιλογή. Θα πρότεινα μεταξύ άλλων τη δημιουργία σε 20 τουλάχιστον σημεία μικρών τεχνητών πισίνων, λακκούβων αν το θέλετε, γούρνες δηλαδή, όπου ο κόσμος με ένα συμβολικό ποσό θα μπορεί να μπαίνει και να χαίρεται τα ιαματικά νερά. Τέτοιες όμορφες εγκαταστάσεις μπορούν να γίνουν στην Άργενο, στην Εφταλού και στην Κρυφτή στο Πλωμάρι. Το μοντέλο αυτό έχουν υιοθετήσει πολλές περιοχές στη χώρα μας με σημαντικά οφέλη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Κως, η Αιδηψός ακόμη και η Ικαρία που στρέφεται σε αυτή τη μορφή αξιοποίησης. Γιατί όχι λοιπόν και η Λέσβος;

Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλές δυνατότητες να φέρει κανείς το ζεστό ιαματικό νερό στην παραλία, με έναν αγωγό και να δημιουργήσει μικρές φυσικές εγκαταστάσεις θαλασσοθεραπείας. Αυτή η μέθοδος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε Ιταλία και Πορτογαλία. Εμείς θα μπορούσαμε στη Λέσβο να το εφαρμόσουμε στην Πέτρα, στα Βατερά ακόμη και στην Εφταλού, αξιοποιώντας γνωστές και άγνωστες πηγές που υπάρχουν εκεί.
Μία πολύ καλή επένδυση και ενέργεια θα ήταν ακόμη η μίσθωση του ιαματικού νερού στα ξενοδοχεία. Ιδανική λύση κατά την άποψή μου για πολλές περιοχές του νησιού, όπως Μόλυβος, Πέτρα, Θερμή ακόμη και Πολιχνίτος.

Δέσποινα Καλιάλη: «Στα Θέρμα του Κόλπου Γέρας όλα περιστρέφονται γύρω από το νερό»
Σήμερα η μόνη εγκατάσταση ιαματικών λουτρών που λειτουργεί στη Λέσβο είναι τα ιαματικά λουτρά Θέρμα στον Κόλπο της Γέρας τα οποία από το 2015 έχουν μισθωθεί από την Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Λέσβου (ΑΔΕΛ) στη Δέσποινα Καλιάλη.
Όπως αναφέρει η ίδια, ήταν λάτρης των ιαματικών νερών και των θεραπευτικών δράσεων που προσφέρουν για πολλά χρόνια, έχοντας επισκεφθεί εγκαταστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.
«Η φιλοσοφία της δραστηριότητας που έχουμε ξεκινήσει εδώ και 6 χρόνια», αναφέρει η Δέσποινα Καλιάλη «είναι η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση και ανάδειξη του ιαματικού νερού. Τα Θέρμα δεν είναι ένα όμορφο τοπίο, ή μια όμορφη καφετέρια ή ένας απλός χώρος ευεξίας, τα Θέρμα είναι ιαματικά λουτρά και έτσι θα παραμείνουν. Δεν κάναμε παρεμβάσεις και προσθήκες από τότε που ξεκινήσαμε παρά μόνο όσα θεωρούσαμε απαραίτητα για να αναδείξουμε τον ιαματικό πόρο μέσα από ενέργειες και δραστηριότητες και να δώσουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να έρθουν και να γνωρίσουν από κοντά αυτό το θαύμα της φύσης.

Διατηρήσαμε αυτούσιες τις παλιές εγκαταστάσεις και τις πισίνες ανδρών και γυναικών, ενώ προσθέσαμε κάποιους ατομικούς λουτήρες και χώρους μασάζ στις εγκαταστάσεις του εστιατορίου το οποίο σήμερα λειτουργεί ως αναψυκτήριο για όσους έρχονται να απολαύσουν το μπάνιο τους. Εξωτερικά έχουν τοποθετηθεί, υδρομασάζ, σάουνα και μια εξωτερική πισίνα.

Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η δραστηριότητά μας στα Θέρμα, θέλαμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να έρθουν κοντά μας. Διατηρήσαμε την τιμή του εισιτηρίου σε χαμηλά επίπεδα και με χαρά είδαμε τους συμπολίτες μας να ανταποκρίνονται και να αγκαλιάζουν την προσπάθειά μας για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Είδαμε τους νέους να έρχονται για ψυχαγωγία, ευεξία και μασάζ. Είδαμε τους λίγο μεγαλύτερους να έρχονται για λόγους ευεξίας και υγείας και τους ηλικιωμένους να έρχονται στοχευμένα μετά από τη σύσταση των γιατρών τους.

Η διαχείριση μιας τέτοιας δραστηριότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το Φεβρουάριο του 2019 καταφέραμε έπειτα από πολύ αγώνα να πάρουμε την πιστοποίηση του φυσικού πόρου και τον Ιούλιο του 2019 τα Θέρμα του Κόλπου της Γέρας πήραν το μόνιμο σήμα λειτουργίας. Είμαστε η ένατη δραστηριότητα της χώρας που πήρε μόνιμο σήμα λειτουργίας από τις συνολικά 23 που έχουν αυτή την πιστοποίηση μέχρι σήμερα».

Αντώνης Τσελεπιδάκης: «Στον Πολιχνίτο πρέπει να γίνει επένδυση άνω των 3.000.000 ευρώ»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμπειρία του Αντώνη Τσελεπιδάκη διαχειριστή των εγκαταστάσεων των ιαματικών πηγών Πολιχνίτου, για 15 χρόνια και συγκεκριμένα από τον Ιανουάριο του 2004 έως τον Οκτώβριο του 2019.

«Στις εγκαταστάσεις του Πολιχνίτου», αναφέρει ο Αντώνης Τσελεπιδάκης, οι παρεμβάσεις που έγιναν ήταν οι ελάχιστες δυνατές, «αφού γενικά δεν υπήρχε δυνατότητα και σχετική νομοθετική κάλυψη για να γίνουν εκτεταμένες εργασίες και προσθήκες. Λειτουργούσαν οι παραδοσιακές γούρνες, ανδρών και γυναικών ενώ φτιάξαμε και κάποιες ατομικές μπανιέρες. Η καφετέρια που λειτουργούσε ήταν παράνομη χωρίς άδεια.

Από εκεί και πέρα η κίνηση ήταν ικανοποιητική ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Υπήρχε μεγάλη επισκεψιμότητα από Έλληνες και Ευρωπαίους, κυρίως Γερμανούς, οι οποίοι γνώριζαν για τις σπάνιες ιδιότητες της πηγής. Όλα πήγαιναν καλά έως το 2010 που ξεκίνησε η οικονομική κρίση. Προσπαθήσαμε και εν μέρει τα καταφέραμε να σταθούμε όρθιοι ως επιχείρηση μετά από αυτό το χτύπημα, με στοχευμένες ενέργειες και προβολή. Από το 2010 έως το 2015 αν και με μειωμένη κίνηση στεκόμασταν ακόμη στα πόδια μας. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε το 2015 με τη μεταναστευτική κρίση.

Η άποψη μου για την αξιοποίηση των πηγών του Πολιχνίτου, την οποία έχω πει και στη Δημοτική Αρχή της Δυτικής Λέσβου, όταν έγινε μια σχετική συζήτηση πριν αποχωρήσω, είναι ότι πρέπει να γίνει διεθνής διαγωνισμός με προτάσεις άνω των 3 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε να δημιουργηθούν στην περιοχή σύγχρονες λουτρικές εγκαταστάσεις με υπηρεσίες θεραπευτικού χαρακτήρα και χαρακτήρα ευεξίας. Ανάλογη επένδυση μπορεί να γίνει και στο Λισβόρι μικρότερου όμως προϋπολογισμού κοντά στις 500.000 ευρώ».

Γιάννης Σπιλάνης «Συνδέουμε τα ιαματικά νερά με την κουλτούρα των νησιών μας»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις και οι απόψεις του Γιάννη Σπιλάνη, προέδρου της Επιτροπής Ιαματικού Τουρισμού και Τουρισμού Ευεξίας, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την ανάπτυξη των ιαματικών πηγών στη Λέσβο:

«Η επαναλειτουργία των θερμοπηγών της Λέσβου πρέπει να σηματοδοτήσει μια στροφή από τον ιαματικό τουρισμό των ανθρώπων με παθήσεις στον τουρισμό ευεξίας των ανθρώπων που αναζητούν μια νέα σωματική και ψυχική ισορροπία μέσα στη σημερινή ζωή που είναι γεμάτη στρες. Η πελατεία υπάρχει, και αυξάνεται με γοργό ρυθμό, και περιμένει τους προορισμούς που θα προσφέρουν το προϊόν που αναζητούν.

Η «Επιτροπή Ιαματικού Τουρισμού και Τουρισμού Ευεξίας» εργάζεται για να διαμορφώσει το νέο μοντέλο που δεν θα αντιγράφει τα πρότυπα των ιαματικών πόλεων της Ευρώπης, αλλά θα βασίζεται στην ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών, πολιτιστικών και παραγωγικών χαρακτηριστικών του νησιού. Στοχεύουμε στη δημιουργία ενός νησιωτικού μοντέλου ευεξίας που θα βασίζεται σε μοναδικές εμπειρίες που θα επιτρέπουν στον επισκέπτη να φεύγει «αναγεννημένος» για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της καθημερινότητας.

Η σύνδεση του γλυκού με το αλμυρό νερό που βιώνουν οι επισκέπτες της Εφταλούς, της Θερμής αλλά και της Παναγιάς της Κρυφτής είναι κάτι το μοναδικό για να συνδεθεί με τους ελαιώνες του Πλωμαρίου, τον μοναδικό Μόλυβο, το ούζο, το λαδοτύρι, τις χάχλες, τα παστά αλλά και τον Ελύτη, τον Αλκαίο και τη Σαπφώ στο μοναδικό Γεωπάρκο της Ουνέσκο στη Λέσβο».