ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Όταν οι πολίτες γύρισαν την πλάτη στα ΜΜΕ
Ο Γιώργος Πλειός παρουσιάζει στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυτιλήνης, σήμερα Παρασκευή στις 8 μ.μ. το νέο του βιβλίο που αποδομεί τον ρόλο των ελληνικών και ευρωπαϊκών μέσων σε κρίσιμα δημοψηφίσματα, με αφετηρία την ιστορική αναμέτρηση του καλοκαιριού του 2015
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 4/7/2025

Δέκα χρόνια μετά το ελληνικό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, ο καθηγητής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Πλειός, επιστρέφει με ένα βιβλίο-τομή για τον ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε περιόδους κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων. Το έργο του, με τίτλο «Δημοψηφίσματα και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Πώς το Ναι των μέσων έγινε στις κάλπες Όχι», θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 4 Ιουλίου, στις 8 το βράδυ, στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυτιλήνης, στον τόπο καταγωγής του συγγραφέα.
Σε συνέντευξή του στον ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό της Λέσβου ΣΤΟ ΝΗΣΙ 99 FM, ο κ. Πλειός αναφέρθηκε στη μακρά πορεία της έρευνας που οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου. Όπως εξήγησε, πρόκειται για μια συγκριτική μελέτη που εστιάζει όχι μόνο στο ελληνικό δημοψήφισμα, αλλά και σε αντίστοιχα ευρωπαϊκά – του Brexit, της Ιρλανδίας και της Ιταλίας – με κοινό παρονομαστή τη θεματολογία γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ελληνική περίπτωση διαφοροποιείται έντονα από τις υπόλοιπες, καθώς τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης – ιδιαίτερα τα τηλεοπτικά – υιοθέτησαν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μια σθεναρή και εκβιαστική γραμμή υπέρ του «Ναι», χρησιμοποιώντας έως και τρομολαγνικές αφηγήσεις. Η επικοινωνιακή αυτή στρατηγική, όπως σημείωσε, βασίστηκε λιγότερο στην υποστήριξη του «Ναι» και περισσότερο στην επίθεση προς το «Όχι».
«Βρήκαμε στα μέσα έναν σαφή προσανατολισμό υπέρ του 'Ναι', αλλά ακόμη πιο επιθετική στάση εναντίον του 'Όχι'. Αυτός ο αρνητικός λόγος ενδυνάμωσε εν τέλει τη λαϊκή δυσπιστία απέναντι στους τηλεοπτικούς σταθμούς», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Πλειός αναφέρθηκε επίσης στον ρόλο των κοινωνικών φορέων που εμφανίζονταν στα πάνελ των εκπομπών, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια τεχνητή αντιπροσώπευση της κοινωνικής γνώμης. Όπως επεσήμανε, η ισορροπία στη συμμετοχή επισήμων εκπροσώπων των δύο πλευρών τηρούνταν τυπικά, ωστόσο στις «λαϊκές» φωνές υπήρχε καθολική υπεροχή του «Ναι», αποτέλεσμα, κατά τον ίδιο, πολιτικής χειραγώγησης.
Μία από τις κεντρικές θέσεις του βιβλίου είναι η βαθιά κρίση αξιοπιστίας που αντιμετωπίζουν τα παραδοσιακά μέσα στην Ελλάδα. Ο καθηγητής αναφέρθηκε σε μελέτες του Ευρωβαρόμετρου που καταδεικνύουν πως το 80% των Ελλήνων δεν εμπιστεύονται την τηλεόραση, ενώ υψηλά ποσοστά δυσπιστίας καταγράφονται και απέναντι στον Τύπο.
Αντίθετα, το διαδίκτυο – παρά το γεγονός ότι αποτελεί περιβάλλον συχνά αναξιόπιστο – απολαμβάνει μεγαλύτερης εμπιστοσύνης, ακριβώς επειδή προσφέρει πολυφωνία και ελεύθερη έκφραση. Κατά την περίοδο της κρίσης, όπως τόνισε, τα social media εξελίχθηκαν σε βήμα ενημέρωσης, σχολιασμού και αντίστασης, ενώ πρώην δημοσιογράφοι που είχαν απολυθεί βρήκαν εκεί χώρο για να συνεχίσουν τη δράση τους.«Το διαδίκτυο έγινε το νέο “καφενείο”, το νέο πολιτικό σαλόνι του πολίτη. Ειδικά το Facebook, από το 2010 και μετά, γνώρισε εκρηκτική άνοδο χρηστών, οι οποίοι γύρισαν την πλάτη στην τηλεόραση», υπογράμμισε.
Ο Πλειός στάθηκε ιδιαίτερα και στη δημιουργία "στρατών τρολ", αναφερόμενος χαρακτηριστικά στην «Ομάδα Αλήθειας» και την αντίπαλη «Ομάδα Μνήμης», που ενσάρκωσαν τη σκληρή πολιτική αντιπαράθεση στο διαδίκτυο. Τα φαινόμενα παραπληροφόρησης, οι προσωπικές επιθέσεις και η δηλητηρίαση του δημόσιου διαλόγου υπονόμευσαν τον ουσιαστικό πολιτικό διάλογο και αποθάρρυναν τη συμμετοχή, καλλιεργώντας ένα τοξικό περιβάλλον.
Αναφερόμενος στο σήμερα, ο κ. Πλειός επισήμανε ότι από το 2015 κι έπειτα, τα μεγάλα ΜΜΕ στην Ελλάδα υιοθέτησαν ακόμη πιο έντονη φιλοκυβερνητική στάση. Το φαινόμενο αυτό, όπως είπε, κορυφώθηκε με τον σχηματισμό του λεγόμενου «αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου» και την οργανική σύμπλευση μέρους της κεντροαριστεράς με τη συντηρητική παράταξη.«Αυτό που χτίστηκε τότε ήταν μια συμμαχία εξυγχρονιστών και δεξιάς, η οποία σήμερα φαίνεται να έχει ρωγμές, κυρίως μετά από σειρά σκανδάλων, όπως των Τεμπών ή του ΟΠΠΚ», παρατήρησε.
Συμπληρωματικά, υπογράμμισε την υποχώρηση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα, την κατάρρευση δεκάδων ΜΜΕ και τη μαζική ανεργία στον δημοσιογραφικό κλάδο. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τη συνεχή κρατική παρέμβαση και χρηματοδότηση φιλικών μέσων, έχουν συμβάλει στην ενίσχυση της δυσπιστίας των πολιτών.
Όταν ρωτήθηκε αν ένα αντίστοιχο δημοψήφισμα θα καλυπτόταν σήμερα διαφορετικά, ο Πλειός ήταν κατηγορηματικός: «Η προπαγανδιστική τακτική έχει εδραιωθεί και εκσυγχρονιστεί. Η τεχνητή νοημοσύνη, τα bots, η στοχευμένη παραπληροφόρηση μέσω εικόνων και βίντεο κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Το οικοσύστημα της ενημέρωσης είναι πιο εύθραυστο από ποτέ».
Κλείνοντας, τόνισε την ανάγκη για μια ενημέρωση πολυφωνική, διαφανή και απελευθερωμένη από κομματικά και επιχειρηματικά συμφέροντα. Μόνο έτσι μπορεί να ανακτηθεί η χαμένη εμπιστοσύνη του πολίτη.Η παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 5 Ιουλίου 2025, στις 20:00, στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυτιλήνης. Η εκδήλωση είναι ανοιχτή στο κοινό.