Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα στη Μυτιλήνη χαρακτηρίζεται η αποκάλυψη πριν λίγες μέρες  του αρχαίου κλασικού τείχους του τέλους του 5^ου αι. π. Χ.

Συγκριμένα στη διάρκεια ανασκαφών στα πλαίσια του έργου της στερέωσης και αποκατάστασης του βορειοανατολικού περιβόλου του Κάστρου της Μυτιλήνης βρέθηκε το θεμέλιο του τείχους σε ύψος δυο μέτρων. «Επάνω στο οποίο, λέει ο Έφορος Αρχαιοτήτων Λέσβου Παύλος Τριανταφυλλίδης, θα στηριζόταν η πλίνθινη, σήμερα κατεστραμμένη λόγω των ευτελών υλικών ανωδομή του».

Η αποκάλυψη αυτού σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλίδη, «έρχεται να διαφωτίσει μια πτυχή της αρχαίας ιστορίας της Μυτιλήνης που σχετίζεται με την αποστασία των Μυτιληναίων από την Αθηναϊκή Συμμαχία στο τέλος του 5^ου αιωνα π. Χ., η τιμωρία των οποίων κατά τον Θουκυδίδη και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ήταν  δήμευση του στόλου και η αποξήλωση των τειχών, «τα τείχη καθείλον», που ουσιαστικά σήμαιναν και την απώλεια της κρατικής κυριαρχίας της Μυτιλήνης».

Με το ιστορικό αυτό συμβάν φαίνεται να συνδέεται και το αλώβητο θεμέλιο της κλασικής οχύρωσης, στο φυσικό, σεισμογενές ρήγμα, που βρίσκεται στο σημείο αναστήλωσης του βορείου περιβόλου του μεσαιωνικού κάστρου της πόλης, δηλώνοντας ως σιωπηλός μάρτυρας την μακραίωνη ιστορία της πόλης.

Τα οθωμανικά και τα μεσαιωνικά τείχη

Εκτός από το παραπάνω, κατά το νέο τμήμα (μήκους 250 μέτρων) του έργου της στερέωσης και αποκατάστασης του βορειοανατολικού περιβόλου του Κάστρου της Μυτιλήνης που ήδη αποχωματώνεται και διερευνάται η υποθεμελίωσή του, εντοπίσθηκε στο ανώτερο τμήμα  ο οθωμανικός περίβολος  του 19^ου αιώνα, ενώ για πρώτη φορά επιβεβαιωμένα διερευνήθηκε η μεσαιωνική οχύρωση του 14^ου αιώνα μ. Χ., σε ύψος ενός μέτρου, κάτω από τον οθωμανικό περίβολο.

Η βυζαντινή οχύρωση του 14ου αι. στο Άνω Κάστρο Μυτιλήνης (τμήμα Β). Διακρίνεται στο άνω τμήμα η οθωμανική οχύρωση

Και μέλος από αρχαίο μνημείο

Ας σημειωθεί ότι στην μεσαιωνική οχύρωση, συμπεριλήφθηκαν οι «καλές πέτρες», ως οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση, δηλαδή «spolia» από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση για την ανωδομή του μεσαιωνικού τείχους, το οποίο είναι σαφώς λεπτότερο από το οθωμανικό.

Όπως λέει ο κ. Παύλος Τριανταφυλλίδης, «ανάμεσα σε αυτά εντοπίσθηκε μαρμάρινο ενεπίγραφο μέλος από σπουδαίο μνημείο, καθώς και ανάγλυφη πλάκα με παράσταση ανδρός που ψαρεύει σε πλοίο του 1^ου αιώνα μ.Χ., ιδιαίτερα σπάνιο στη θεματολογία των σχετικών έργων πλαστικής των ρωμαϊκών χρόνων από τη Μυτιλήνη. Σαφώς πρόκειται για μνημείο της πρώιμης ρωμαϊκής φάσης της αρχαίας ακρόπολης της πόλης, όπως αυτή βρισκόταν στο βράχωδες ύψωμα του σημερινού μεσαιωνικού Κάστρου».

Ανάγλυφη πλάκα με απεικόνιση ψαρά σε βάρκα. 1ος-2ος αι. μ. Χ.

Συνεχιζόμενα έργα

Στο πρόγραμμα για τον πολιτισμό της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, δύο σημαντικά αρχαιολογικά έργα πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται κατά την τελευταία περίοδο στο ΕΣΠΑ 2014-2020 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου στον ευπαθή βόρειο περίβολο του Άνω Κάστρου Μυτιλήνης.

Το πρώτο έργο που ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2019 αποτελεί το σπουδαιότερο αναστηλωτικό έργο που πραγματοποίησε σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες η Υπηρεσία μας. Αναστήλωση και αποκατάσταση σε 150 μέτρα του αδύνατου οθωμανικού τείχους και του κανονιοστασίου, κατόπιν συστηματικής καταγραφής και μελέτης της αρχιτεκτονικής παθολογίας του περιβόλου, αλλά και αποχωματώσεων, που επιιβεβαίωσαν τις αλεπάλληλες προσθήκες και επισκευές του οθωμανικού περιβόλου κατά την περίοδο των ρωσοτουρκικών πολέμων στο τέλος του 18^ου αιώνα.

Η γνωριμία των μαθητών και των νέων γενιών της πόλης της Μυτιλήνης μέσα από κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα, συνέργεια με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης στην ετήσια εκδήλωση η Ευρώπη στην περιοχή μου και το Διεθνές συνέδριο «Οχυρώσεις της Οθωμανικής Περιόδου στο Αιγαίο», ήταν η καλύτερη δημοσιότητα του έργου, που επιτυχώς ολοκληρώθηκε.

Στο συνεχιζόμενο την ίδια περίοδο πρόγραμμα για τον πολιτισμό, το έργο που άρχισε να υλοποιείται μόλις από την αρχή του έτους και στα πλαίσια του οποίου αποκαλύφθηκαν τα παραπάνω ενδιαφέροντα ευρήματα, είναι και η ανάπλαση μιας οθωμανικής οικίας στο Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης σε χώρο - βιωματικό εργαστήριο χάρτου και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.