Τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας Παμφίλων. Το πρωί της αυριανής ημέρας θα τελεστεί η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία στη μνήμη της Μεγαλομάρτυρος Αγίας Βαρβάρας.

Ο μεγαλοπρεπής ναός της Αγίας Βαρβάρας στα Πάμφιλα έγινε πολύ γνωστός για το υπέροχο μαρμάρινο τέμπλο του, έργο του Τηνιακού γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος το φιλοτέχνησε το 1878.

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία ο ναός Αγία Βαρβάρα άρχισε να θεμελιώνεται το 1859 και το 1881 είκοσι περίπου χρόνια μετά άρχισε να χτίζεται το τέμπλο το οποίο είναι έργο του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά ο οποίος έφτιαξε και την «Κοιμωμένη» στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Υπήρχε μικρότερος ναός εκεί που βρίσκεται σήμερα το κελί, πάνω από την εκκλησία όπου σήμερα στεγάζεται το «Παραδοσιακό σπίτι» του Συλλόγου Γυναικών Παμφίλων.

Ήταν ναός μικρότερων διαστάσεων και μετά οι προύχοντες του χωριού θεώρησαν σκόπιμο να φτιάξουν έναν μεγαλύτερο ναό, έτσι λοιπόν εγκατέλειψαν τον μικρότερο ναό και άρχισαν να φτιάχνουν τον καινούργιο.
Είναι ένας πολύ όμορφος ναός , έχει διαστάσεις περίπου 30 μ. μήκος , 14 μ. πλάτος και 12 μ. ύψος. Είναι βασιλική με εγγεγραμμένο κρυφό τρούλο ο οποίος δεν φαίνεται εξωτερικά , λέγεται ότι είναι εφάμιλλος της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Αποτελείται από τρία κλίτη τα οποία χωρίζονται από δύο σειρές με κίονες. Αυτοί οι κίονες αποτελούνται από χοντρό ξύλο κυπαρίσσι συγκεκριμένα που έφεραν από την Μικρά Ασία. Είχα ανέβει στο εσωτερικό της σκεπής του ναού και είχα δει αυτούς τους κίονες, νομίζεις ότι τα κυπαρίσσια τα τοποθέτησες τώρα, σε τόσο καλή κατάσταση διατηρούνται. Όλος ο ναός στηρίζεται πάνω σ’αυτούς τους κίονες.

Η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας λέγεται ότι άνηκε στον παλιότερο ναό και ότι έχει ηλικία γύρω στα 300 χρόνια. Αυτό που βλέπετε είναι εξωτερική διακόσμηση. Αποτελείται από ένα μαργαριταρένιο κολιέ το οποίο πλαισιώνεται από Εξιντόλιρα και Κωσταντινάτα μεγάλης αξίας. Στον χώρο του ιερού υπάρχουν εικόνες οι οποίες άνηκαν στον παλιότερο ναό και χρονολογούνται γύρω στις αρχές του 18ου αιώνα.

Ο Άμβωνας και ο Θρόνος είναι κατασκευασμένα στα τέλη του 18ου αιώνα. Ακόμη το παγκάρι του ναού είναι πολύ παλιό και εξαίρετης ομορφιάς.Τέλος για την κατασκευή του ναού συνείσφερε οικονομικά όλο το χωριό, όπως μπορούσε ο καθένας.

Ο σημερινός ναός της Αγίας Βαρβάρας είναι από τους μεγαλύτερους ναούς του νησιού μας. Το μήκος του συμπεριλαμβανομένης και της κεντρικής αψίδας είναι 30 μ., το πλάτος 14μ. και το ύψος 12 μ.. Ο ρυθμός του ναού είναι βασιλική τρίκλιτος με εγγεγραμμένο τυφλό σφαιρικό τρούλο ,δηλαδή τρούλο χωρίς παράθυρα που δεν φαίνεται στο εξωτερικό του ναού. Ο ναός έχει πολλές ομοιότητες με τις άλλες βασιλικές του 19ου αιώνος που στολίζουν την Λέσβο, διαφέρει μόνο στην οροφή και στα τρία κλίτη. Ο διάκοσμος του έχει υποστεί δυτική επίδραση και περισσότερο από την Ιταλία. Τα σχέδια του ναού που προκαλούν τον θαυμασμό όλων έγιναν από τους πρωτομάστορες , Δημήτρη Μειμάρη και τον τήνιο γλύπτη Πέτρο Βέκιο. Τα κλίτη χωρίζονται από δυο μεγαλοπρεπείς κιονοστοιχίες οι οποίες αποτελούνται η καθεμία από επτά κυλινδρικούς κίονες οι οποίοι καταλήγουν σε ωραία κιονόκρανα Κορινθιακού ρυθμού.

Το εντυπωσιακό σε ομορφιά μαρμάρινο τέμπλο είναι έργο του Γιαννούλη Χαλεπά και είναι έργο του 1879 όπως μαρτυρεί η επιγραφή που βρίσκεται στον αριστερό πεσσίσκου της ωραίας πύλης.