Την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε από τον υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννη Τσακίρη πως στις 5 Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκε η έγκριση όλων των περιφερειακών χρηματοδοτικών προγραμμάτων της χώρας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2021 - 2027. Σύμφωνα με ανάρτηση του υπουργού στα 13 περιφερειακά προγράμματα κατανέμονται μόλις 8,1 δις ευρώ. Γεγονός που δείχνει πως σχεδιασμός της κυβέρνησης είναι ο κεντρικός έλεγχος των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου. Πρόκειται για επιλογή που εκ των πραγμάτων οδηγεί σε ελαχιστοποίηση των δυνατοτήτων περιφερειακής ανάπτυξης. Δηλαδή θα αυξηθεί το πρόβλημα της ανισόμετρης ανάπτυξης μεταξύ των περιφερειών της χώρας. Το πρόβλημα αυτό να είναι ακόμη πιο έντονο στις νησιωτικές περιφέρειες που δεν ελάχιστα επωφελούνται από τους πόρους των τομεακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Δηλαδή τους πόρους που διαχειρίζονται τα υπουργεία. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο υφυπουργός οι χρηματοδοτήσεις των ΠΕΠ (Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα) είναι αυξημένες κατά 2,2 δις ευρώ, καθώς την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2014 - 2020) οι πόροι που είχαν διατεθεί ήταν 5,9 δις ευρώ.

Σειρά οικονομικών κριτηρίων προσδιορίζουν την κατανομή των κονδυλιών του σε κάθε περιφέρεια. Τέτοια κριτήρια είναι η ανεργία, το επίπεδο οικονομικής μεγέθυνσης, ο πληθυσμός κ.ά.

Μόλις δύο περιφέρειες της χώρας λαμβάνουν 3,05 δις ευρώ. Πρόκειται για τις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Δηλαδή το 37,6% των πόρων που δίνονται για περιφερειακή ανάπτυξη καταλήγουν στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη. Αυτό και μόνο το στοιχείο δείχνει πως η έννοια της περιφερειακής ανάπτυξης έχει ακυρωθεί στην πράξη από την κατανομή των πόρων.

Η χρηματοδότηση του βορείου Αιγαίου

O προϋπολογισμός ΠΕΠ βορείου Αιγαίου στην προγραμματική περίοδο 2014 - 2020, με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία στην ιστοσελίδα espa.gr, ήταν 302 εκατ. ευρώ και αντιστοιχούσε στο 5,12% των πόρων που δόθηκαν στις περιφέρειες της χώρας. Στην νέα χρηματοδοτική περίοδο ο προϋπολογισμός του ΠΕΠ βορείου Αιγαίου ανέρχεται στα 394 εκατ. ευρώ (όλα τα ποσά είναι στρογγυλοποιημένα στο εκατομμύριο) και αντιστοιχεί στο 4,86% των πόρων που δίνονται στις περιφέρειες.

Πέρα από τον κυβερνητικό σχεδιασμό, κατά την άποψη μας, μεγάλο πρόβλημα ήταν η απουσία πολιτική διεκδίκησης πόρων, από το σύνολο των τοπικών φορέων του βορείου Αιγαίου (Περιφέρεια, Δήμοι, Επαγγελματικές Ενώσεις, Επιμελητήρια κλπ.) τα προηγούμενα χρόνια. Είναι αδύνατο να κερδηθούν πόροι όταν δεν διεκδικούνται.

Το παραπάνω στοιχείο δείχνει πως η έννοια της νησιωτικότητας πήγε στα αζήτητα, ως κριτήριο, κατανομής των πόρων. Είναι σαφές πως η χρηματοδοτήση του ΠΕΠ είναι ανεπαρκέστατη. Ας αναλογιστούμε πως στο βόρειο Αιγαίο, με πληθυσμό περίπου 200.000 κατοίκους είναι απολύτως αναγκαία καλά στελεχωμένα και εξοπλισμένα πέντε νοσοκομεία. Σε οποιαδήποτε ηπειρωτική περιοχή της χώρας αυτός ο πληθυσμός μπορεί να καλυφθεί αποτελεσματικά από ένα σύγχρονο καλά στελεχωμένο νοσοκομείο. Είναι λοιπόν φανερό πως οι πόροι είναι ανεπαρκέστατοι.

Ακόμη και έτσι, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι υπηρεσίες των Δήμων, της Περιφέρειας και των άλλων οργανισμών (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Νοσοκομεία κ.α.) που χρηματοδοτούνται από το ΠΕΠ θα μπορέσουν να απορροφήσουν τα κονδύλια που δίνονται. Είναι κοινή διαπίστωση πως τα κραυγαλέα προβλήματα υποστελέχωσης των υπηρεσιών οδηγούν σε πολύ μεγάλες καθυστερήσεις στην ωρίμανση των μελετών και την απορρόφηση των πόρων.