Το «Πράσινο Βιβλίο» της αξιοπρέπειας ή σκέφτηκες ποτέ πόσο ρατσιστής είσαι ;
Γράφει η Ξένια Γερμενή
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 13/2/2019
Για τους έγχρωμους Αμερικανούς, το «Πράσινο Βιβλίο» των αυτοκινητιστών, αποτέλεσε έναν χρηστικό οδηγό μετακινήσεων, από πολιτεία σε πολιτεία, για το διάστημα 1937 έως 1967, καθώς υποδείκνυε και πρότεινε σε κάθε αφροαμερικανό πολίτη τοποθεσίες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα ρούχων, κουρεία, μπαρ, πάρκα και χώρους αναψυχής στα οποία μπορούσε να είναι «ευπρόσδεκτος» σε κάθε μεγάλη ή μικρή πόλη. Το «Πράσινο Βιβλίο» χρησιμοποιήθηκε από άσημους και διάσημους αφροαμερικανούς για αρκετές δεκαετίες και χωρίς διακρίσεις. Η διαφορετικότητα σε χρώμα, θρησκεία, γλώσσα, φύλο, ηλικία, εθνοτική ομάδα δεν έκανε ούτε έπαψε να κάνει διακρίσεις στη «γη της Επαγγελίας».
Ο σκηνοθέτης της ταινίας Πίτερ Φαρέλι παίρνει το σενάριο του Νικ Βαλελόνγκα, ο οποίος ουσιαστικά αφηγείται με γλαφυρότητα και τρυφερότητα το road trip του πατέρα του –Τόνι (Lip) Βαλελόνγκα μαζί με τον μουσικό της τζαζ Ντον Σίρλει το 1962, και δημιουργεί μια δυνατή ταινία σε ερμηνείες και ιστορία για τα δεινά των αφροαμερικανών στον αφιλόξενο και ρατσιστικό Νότο της Αμερικής. Δηλαδή θα δω κάτι που έχω ξαναδεί («Ο Μισσισσιπής Καίγεται» (1988), «Malcom X” (1992) ) θα ρωτήσεις. Όχι, ακριβώς. Θα δεις που πραγματικά κρύβεται ο ρατσισμός και τί πιθανόν ακόμη και εσύ ο ίδιος να θεωρείς ως μη ρατσιστικό αλλά που στην ουσία είναι η σκοτεινή πλευρά του.
Περιληπτικά λοιπόν η ιστορία που θα δεις από το σαιτ του διανομέα: «1960. O Tony Lip, πορτιέρης από μία Ιταλο-αμερικανική γειτονιά του Bronx, προσλαμβάνεται ως οδηγός του Dr. Don Shirley, ενός παγκοσμίου φήμης αφροαμερικάνου πιανίστα, για να τον συνοδεύσει σε μία περιοδεία από το Manhattan στον βαθύ Αμερικάνικο Νότο. Θα πρέπει να κινηθούν στηριζόμενοι στο «Πράσινο Βιβλίο», που θα τους υποδείξει τα ελάχιστα καταλύματα, εστιατόρια κτλ που ήταν τότε ασφαλή για τους Αφροαμερικανούς. Συναντούν τον ρατσισμό, διάφορους κινδύνους – αλλά και ανθρωπιά και αναγκάζονται να βάλλουν στην άκρη τις διαφορές τους και να επιβιώσουν σε μία διαδρομή ζωής.» Ναι, απλό μου φαίνεται, θα πεις. Δεν διαφωνώ. Πάμε στο ζουμί: Ο Τόνι (Βίγκο Μόρτενσεν) είναι ένα απλό «λαϊκό» παιδί του Μπρονξ και παιδί μεταναστών. Κάνει «οποιαδήποτε» εργασία του δοθεί προκειμένου να ζήσει την οικογένειά του. Μεγαλωμένος με πρότυπα πατριαρχικά και ρατσιστικά είναι ένα υπόδειγμα της λαϊκής συνοικίας. Όταν ξεμένει από εργασία αναγκάζεται να απαντήσει σε μια αγγελία εργασίας που του προσφέρεται προκειμένου να δουλέψει ως σωφέρ για λογαριασμό του αφροαμερικανού μουσικού της τζαζ Ντον Σίρλει (Μαχερσαλά Αλί) στην περιοδεία του στο βαθύ Νότο της Αμερικής. Ο Δρ Σίρλει «μαύρος» Αμερικανός, μορφωμένος, ομιλεί ξένες γλώσσες, μπον βιβερ (πίνει και ένα Cutty Shark κάθε βράδυ στην καθισιά του), ομοφυλόφιλος, κομψός, χαρισματικός και «piano virtuoso” όπως τον αποκαλεί ο ίδιος ο Τόνι, ξεκινά ένα «ταξίδι» ζωής και ψυχής στην καρδιά του ρατσισμού με συνοδοιπόρο τον πιο ανορδόξο άνθρωπο. Τόσο ο «λευκός» όσο και ο «μαύρος» αναμετριούνται με τις ίδιες τους τις εμπειρίες, καταβολές και πιστεύω μέσα σε ένα road trip που θα μπορούσε να θυμίζει «ζωντανό» πίνακα του Norman Rockwell, ο οποίος υπερτόνιζε στα έργα του τις έντονες κοινωνικές, χρωματικές και πολιτικές καταβολές των δεκαετιών ‘50 και ‘60 στην Αμερική. Οι διάλογοι είναι γεμάτοι σπιρτάδα, χιουμορ, τρυφερότητα, σαρκασμό και πολύ αλήθεια. Ο ρυθμός, το μονταζ, τα χρώματα μιας «όμορφης» Αμερικής –που μπορεί να σε κάνουν να σκεφτείς ότι πρόκειται περί αμερικανιάς- έχουν σκοπό να σε ιντριγκάρουν και να σε κάνουν να σκεφτείς τι πραγματικά είναι ο ρατσισμός και ότι σε καμία περίπτωση δεν κάνει διακρίσεις. Η «μαύρη» μουσική της Αμερικής τόσο των λαϊκών στρωμάτων, των night clubs, του δρόμου, των υπόγειων μπαρ για έγχρωμους, του ραδιοφώνου και των σαλονιών και εστιατορίων της «λευκής» υψηλής κοινωνίας του Αμερικής (που κρυφο-κοίταζε πάντα στην ιδέα ότι οι έγχρωμοι ήταν οι διασκεδαστές της) «ντύνει» αριστοτεχνικά την ταινία από το πρώτο έως το τελευταίο λεπτό την ταινία, χωρίς κενά.
Ουαου, δηλαδή! Και που να δεις τους Βίγκο Μόρτενσεν και Μαχερσαλα Αλί. Ο Βίγκο σε έναν ρόλο κόντρα και με 30 κιλά επιπλέον (πολύ μπεργκερ!) και ο πανέμορφος Μαχερσάλα του “Moonlight” ένας γοητευτικός δανδής. Πως δένουν αυτοί οι δύο μωρέ; Πάλι ρωτάς... Στη ζωή αυτό που έλκει δυο ανθρώπους ειναι η διαφορετικότητα κάτι που πρέπει να μάθεις να κοιτάς χωρίς προκαταλήψεις!
Αν ακόμη πιστεύεις ότι αυτά τα «διαφορετικά» γίνοταν τα παλιά χρόνια, τότε αφού δεις την ταινία άρχισε να κοιτάζεις την γειτονιά σου, την οικογένειά σου, το χώρο εργασίας σου, την πόλη σου, τους φίλους σου, την χώρα σου και τον παγκόσμιο χάρτη και πες μου που δεν υπάρχει μίσος, φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός. Το «Πράσινο Βιβλίο» δεν χάνεται και ίσως είναι η ευκαιρία να ξανασκεφτείς τι θα πει ρατσισμός.
