Από αριστερά: Βασίλης Κικίλιας, Παναγιώτης Ανδρόνικος, Αναστάσιος Μίλκας

H εμφύτευση της συσκευής CardioMEMS™ στο Βοστάνειο Νοσοκομείο Μυτιλήνης αποτέλεσε την αφορμή για μια ουσιαστική συζήτηση με τους καρδιολόγους του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου, τον επεμβατικό καρδιολόγο Αναστάσιο Μίλκα και τον καρδιολόγο Βασίλη Κικίλια. Πίσω από την τεχνολογία, αυτό που αναδεικνύεται είναι τα αποτελέσματα μιας ομάδας που, όπως λέει ο Μίλκας, «έχει δέσει πάρα πολύ καλά στο νοσοκομείο» και πλέον «φέρνει εις πέρας επεμβάσεις στην αιχμή της τεχνολογίας χωρίς να χρειάζεται οι ασθενείς να μεταφερθούν στην Αθήνα».

Ο επεμβατικός καρδιολόγος στέκεται εξαρχής στη σημασία των αριθμών και στο τι αποτυπώνουν για την υγεία των κατοίκων του νησιού: «Σιγά-σιγά αλλά σταθερά μειώνονται οι αιφνίδιοι θάνατοι – μειώνονται οι άνθρωποι που πεθαίνουν σπίτι τους – και αυξάνεται ο αριθμός των εμφραγμάτων γιατί οι άνθρωποι έρχονται στο νοσοκομείο. Δεν αυξάνονται τα εμφράγματα λόγω εμβολίων ή οτιδήποτε, καμία σχέση. Ο κόσμος πλέον είναι ενημερωμένος και λέει “πάμε στο νοσοκομείο για αυτό το πρόβλημα”». Η αλλαγή στη συμπεριφορά των πολιτών –η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας– είναι κρίσιμη: οδηγεί στην αντιμετώπιση του περιστατικού μέσα στο νησί και όχι σε μια επικίνδυνη αναμονή στο σπίτι ή σε μεταφορά υπό πίεση.

Πάνω από 1.000 στεφανιογραφίες και 300 αγγειοπλαστικές σε τέσσερα χρόνια λειτουργίας του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου
Στο ίδιο πνεύμα, ο Κικίλιας περιγράφει την κλινική καθημερινότητα: «Είμαστε πάνω από 1.000 στεφανιογραφίες, είμαστε στις 300 αγγειοπλαστικές… και έχουμε κάνει και άλλες επεμβάσεις, περικαρδιοκεντήσεις, δεξιούς καθετηριασμούς, περιφερικά αγγεία. Ο αγγειοχειρουργός που επισκέπτεται, ο κύριος Μαντάς, κάνει πολύ καλή δουλειά». Το σημαντικό όμως είναι ότι αυτά τα νούμερα μεταφράζονται σε άμεση φροντίδα για τον ασθενή του οξέος εμφράγματος. «Πλέον έχουμε φτάσει στο σημείο να εξυπηρετούμε σχεδόν το 95% των ανθρώπων με οξύ στεφανιαίο σύμβομα», επισημαίνει ο Μίλκας, ενώ ο Κικίλιας προσθέτει ότι οι αεροδιακομιδές από την αρχή της χρονιάς «είναι μόνο δύο», όταν παλαιότερα «είχαμε 30–40».

Το αποτέλεσμα αυτής της μετατόπισης –της φροντίδας εδώ και τώρα, χωρίς καθυστερήσεις και μεταφορές– αποτυπώνεται και στα πιο σκληρά δεδομένα: «Είχαμε μία θνητότητα στα εμφράγματα από το αιμοδυναμικό μέχρι και τη νοσηλεία της τάξης του 2% σε ένα μεγάλο αριθμό εμφραγμάτων, πάνω από 50, μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου», λέει ο Μίλκας. «Όταν, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, σε οργανωμένα συστήματα υγείας όπως η Ισλανδία, το ποσοστό θνητότητας είναι 4% και το πανελλήνιο ποσοστό γύρω στο 6%. Τα νούμερα είναι αδιαμφισβήτητα, είναι αυτά που μένουν. Και δείχνουν ότι πραγματικά γίνεται μία εξαιρετική δουλειά».

Η πρόσφατη καινοτόμα επέμβαση με το CardioMEMS™ εντάσσεται σε αυτή τη μεγάλη εικόνα. «Φέραμε αυτή την πολύ καινούργια τεχνολογία στο κομμάτι της απομακρυσμένης παρακολούθησης ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια», εξηγεί ο Μίλκας. «Μπορούμε να εμφυτεύσουμε έναν αισθητήρα στα μεγάλα αγγεία της καρδιάς και να έχουμε ομοδυναμικές μετρήσεις. Δεν κοιτάμε μόνο τον ρυθμό της καρδιάς –βάζουμε στο παιχνίδι και τις ομοδυναμικές παραμέτρους– ώστε να τροποποιούμε έγκαιρα τη φαρμακευτική αγωγή ή και τις καθημερινές συνήθειες του ασθενούς». Ο Κικίλιας σπεύδει να διευκρινίσει το προφίλ των ωφελούμενων: «Αυτή η συσκευή δεν είναι για όλους τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Σε ορισμένους όμως, με πραγματικά βαριά καρδιακή ανεπάρκεια, μπορεί να προλάβει το πνευμονικό οίδημα. Είναι μια συσκευή που πραγματικά σώζει ζωές».

Πέρα από την τεχνική διάσταση, και οι δύο γιατροί αναδεικνύουν την ανθρώπινη πλευρά της προσπάθειας και τη σημασία της ομάδας. «Το αιμοδυναμικό είναι η ψυχή του νοσοκομείου», λέει ο Μίλκας. «Γίνεται εξαιρετική δουλειά, πάντα υπό τη στέγη του διευθυντή της κλινικής, του κ. Παναγιώτη Ανδρόνικου, σε συνεργασία με τη μονάδα εμφραγμάτων, τα επείγοντα, όλους τους εργαζόμενους. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους και πάνω απ’ όλα τον κόσμο για την εμπιστοσύνη που μας δείχνει». Ο Κικίλιας συμπληρώνει: «Δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο με το τεχνικό κομμάτι και με την ικανότητα του γιατρού. Μετράει ο χαρακτήρας, η συνεργασία, το να μπορεί κάποιος να έρχεται, να “κολλάει” με την ομάδα και να ξαναγυρίζει. Είμαστε τυχεροί και είναι τυχεροί και οι Λέσβιοι».

Η «ψυχή» όμως χρειάζεται και ενίσχυση. «Δυστυχώς, το αιμοδυναμικό φτιάχτηκε με τους ήδη υπάρχοντες νοσηλευτές και τεχνολόγους, εκ των ενόντων. Αυτό τεντώνει τα πράγματα και τα κάνει πιο δύσκολα για το νοσοκομείο. Πρέπει να γίνουν προσλήψεις», παραδέχεται ο Κικίλιας, θέτοντας και έναν άμεσο εξοπλιστικό στόχο: «Σκοπός μας ήταν να αποκτήσουμε ενδοστεφανιαίο υπέρηχο, το λεγόμενο IVUS. Μερικές φορές αναγκαζόμαστε να στείλουμε ανθρώπους στην Αθήνα γι’ αυτό. Αν το είχαμε, θα μπορούσαμε να βγάλουμε και αυτές τις μη επείγουσες διακομιδές».

Τέλος, οι γιατροί στέκονται στη σημασία της ενημέρωσης και της σχέσης με την τοπική κοινωνία. «Σκοπός μας δεν είναι να διαφημίσουμε τους εαυτούς μας», λέει ο Μίλκας. «Σκοπός μας είναι να κάνουμε γνωστό στον κόσμο τις υπηρεσίες που παρέχουμε, να κοινωνήσουμε τα καλά νέα, να κάνουμε το νοσοκομείο φιλόξενο. Και σε αυτό παίζουν σημαντικό ρόλο τα τοπικά μέσα που μας βοηθούν». Ο Κικίλιας συμφωνεί: «Η εμπιστοσύνη που κερδίζουμε από τον κόσμο μάς βοηθάει στη δουλειά μας».

Στη νησιωτική Ελλάδα, όπου κάθε καθυστέρηση μπορεί να κοστίσει, τα δεδομένα που παρουσιάζει το Αιμοδυναμικό Εργαστήριο Μυτιλήνης φωτίζουν μια μεγάλη αλλαγή: λιγότεροι αιφνίδιοι θάνατοι, περισσότερα εμφράγματα που φτάνουν έγκαιρα στα χέρια των γιατρών και θνησιμότητα στο 2% έναντι 6% της χώρας. Αν κάτι κρατά κανείς από τη συζήτηση με τους καρδιολόγους του Βοστανείου είναι πως τα νούμερα εδώ δεν είναι απλώς στατιστική – είναι ζωντανές αποδείξεις ότι «όταν θέλουμε, μπορούμε και στα νησιά».