Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 9 Δεκεμβρίου έδωσε στην δημοσιότητα τις εκτίμησεις της για την εξέλιξη σειράς αγροτικών προϊόντων μείζονος σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία. Οι εκτιμήσεις αναφέρονται στην εξέλιξη της παραγωγής, της κατανάλωσης και των εξαγωγών. Στην εκτίμηση για τον τομέα του ελαιολάδου η Κομισιόν προβλέπει αύξηση της κατανάλωσης στις χώρες μέλη της Ε.Ε. που δεν παράγουν ελαιόλαδο. Με συνέπεια το 2031 η κατανάλωση στις χώρες αυτές να φθάσει στο 32% από 21% της συνολικής κατανάλωσης που ήταν το 2020. Για τις ελαιοπαραγωγές χώρες αναμένει κάμψη της κατανάλωσης σε ετήσια βάση κατά - 0,6%, έναντι ρυθμού κάμψης 3% σε ετήσια βάση την περίοδο 2010 - 2021.

Η μείωση της κατανάλωσης στις ελαιοπαραγωγές χώρες αντανακλά, σύμφωνα με την Κομισιόν - την ωριμότητα της αγοράς και τα διαφορετικά καταναλωτικά πρότυπα των νεότερων γενεών. Στις μη ελαιοπαραγωγές χώρες της Ε.Ε., αναμένεται η κεφαλή κατανάλωση να φθάσει 1,5 kg έως το 2031. Συνολικά, η κατανάλωση ελαιολάδου αυξάνεται λόγω της όλο και μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης των καταναλωτών για τις θετικές επιδράσεις του στην υγεία, καθώς και της αυξανόμενης δημοτικότητας της μεσογειακής διατροφής.

Εμπόριο ελαιολάδου

Όσον αφορά την εμπορία του ελαιολάδου, οι λιανικές πωλήσεις είναι το κυρίαρχο κανάλι διοχέτευσης του προϊόντος στην αγορά (περίπου 65% το 2021), στον τομέα αυτό το βιολογικό ελαιόλαδο κερδίζει έδαφος στις λιανικές πωλήσεις, το 2021 καταλαμβάνει μόλις το 3% των συνολικών λιανικών πωλήσεων ελαιολάδου. Το βιολογικό ελαιόλαδο γίνεται όλο και πιο ελκυστικό για τους καταναλωτές στις μη παραδοσιακές αγορές (π.χ. + 20% στη Φινλανδία, + 31% στη Δανία), ενώ το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 0,5% έως 2% στις ελαιοπαραγωγές χώρες, για τις οποίες η αντίληψη της αυθεντικότητας και της ποιότητας βασίζεται περισσότερο σε πολιτισμικό επίπεδο. Ωστόσο, η τιμή θα παραμείνει το κύριο κριτήριο αγοράς του ελαιολάδου για τους καταναλωτές.

Υψηλότερες αποδόσεις στην παραγωγή

Όσον αφορά τις μελλοντικές επιδόσεις της παραγωγής ελαιολάδου, αναμένονται ανομιογενείς εξελίξεις στις ελαιοπαραγωγές χώρες. Ειδικότερα, αναμένεται μέση ετήσια αύξηση της παραγωγής από 2,5% έως 5% στην Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, κυρίως λόγω της αύξησης των αποδόσεων. Στην Ελλάδα αναμένεται μικρή μείωση της παραγωγής, η οποία θα αντανακλά το συνδυασμό της μικρής μείωσης της έκτασης των καλλιεργούμενων ελαιώνων με την καθυστέρηση στην βελτίωση της απόδοσης.

Η πανδημία Cοvid-19 επηρέασε σημαντικά τον κλάδο της ελαιοκομίας, ο οποίος αντιμετώπισε ελλείψεις εργατικού δυναμικού κατά τη διάρκεια του 2020, ιδίως στα λιγότερο μηχανοποιημένα συστήματα συγκομιδής. Ασθένειες όπως η Xylella Fastidiosa, τα καιρικά και τα κλιματικά φαινόμενα (π.χ. καύσωνες και ξηρασίες) αποτελούν βασικές αβεβαιότητες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την πραγματοποίηση των αναμενόμενων αυξήσεων της παραγωγής, αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις εκτιμήσεις της.

Διατήρηση των εμπορικών εξελίξεων

Μέχρι το 2031, η Πορτογαλία και η Ισπανία αναμένεται να αυξήσουν τις εξαγωγές τους (σε σύγκριση με τον μέσο όρο 2016-2020). Συγκεκριμένα, την περίοδο 2020 -2031, οι καθαρές εξαγωγές από την Ισπανία και την Πορτογαλία θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 3% και 9% ετησίως αντίστοιχα. Η Ελλάδα προβλέπεται επίσης να διατηρήσει τις εξαγωγές της, αν και σε χαμηλότερους όγκους, παρουσιάζοντας μέση ετήσια μείωση περίπου -2,5% ετησίως έως το 2031.

Η εξάρτηση της Ιταλίας από τις εισαγωγές ελαιολάδου θα μειωθεί λόγω της αύξησης της παραγωγής της κατά σχεδόν 3% το 2031 σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 2016 - 2020.

Συνολικά, η Ισπανία αναμένεται να παραμείνει βασικός παίκτης στην παγκόσμια αγορά ελαιολάδου, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την προβλεπόμενη επέκταση των παραγωγικών δυνατοτήτων για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση από την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Επιπλέον, οι εξαγωγές από την Ισπανία και την Πορτογαλία προς τη Βραζιλία έχουν δείξει δυνατότητες ανάπτυξης.

Οι εισαγωγές ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από αφρικανικές χώρες συχνά επωφελούνται από ειδικές εμπορικές συμφωνίες (π.χ. η συμφωνία σύνδεσης Ε.Ε. - Τυνησίας που παρέχει στην Τυνησία ποσόστωση εισαγωγής χωρίς δασμούς).

Ο ανταγωνισμός από μερικές χώρες εκτός της Ε.Ε. θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί λόγω της πρόσφατης επέκτασης των ελαιώνων στο νότιο ημισφαίριο, αλλά με περιορισμένο αντίκτυπο στη συνολική ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε., δεδομένου του μεγάλου μεγέθους της αγοράς της ΕΕ.